onze regio 150jaar geleden
Heemkronijk jaar:1998, jaargang:37, nummer:3/4, pag:136 -139
ONZE REGIO 150 JAAR GELEDEN
door: Dirk Kroon
In mijn boekenkast vond ik:
Handwoordenboek der Algemeene Aardrijkskunde volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt; door eene Vereeniging van Aardrijkskundigen te Nijmegen, bij D.J. Haspels, 1847.
In ongeveer 900 bladzijden worden alle werelddelen, landen, streken en plaatsen kort besproken. In het voorwoord schrijven de bewerkers: "Dankbaar voor het vertrouwen der Inteekenaren in ons gesteld, wenschen wij dat het werk bij voortduring aan de verwachting der gebruikers moge beantwoorden."
Het zal de bewerkers (postuum) genoegen doen, dat ruim 150 jaar na publicatie, wij uit dit boek citeren. Ik heb een selectie gemaakt van artikelen die op onze regio (en iets daarbuiten) betrekking hebben.
Hoe ik aan dit boek gekomen ben, weet ik niet meer. Waarschijnlijk heb ik het lang geleden op een rommelmarkt gekocht.
Hoe zag onze regio er 150 jaar geleden uit?
"Braband (Noord) Nederl., eene der grootste prov. van `t koningr., tussen de prov. Holl., Gelderl., Zeeland en het koningr. België, met 378,430 inw. Behalve de Maas, als noord. grensriv., vindt men er nog een aantal kl. riv. en beken, zoo als: de Aa, de Dommel, de Merk, enz.
Vermelding verdienen mede de Zuid Willemsvaart en ‘t kanaal van Breda.
Het klimaat is vrij gezond, en de grond, uitgezonderd eenige heide- en moerassige streken, bijzonder vruchtbaar aan: granen, raapzaad, vlas, meekrap, ooft, groenten, enz.; het delfstoffelijk levert blaauwsel en eenig ijzer werk. Behalve de bekende vaderl. dieren, vindt men er konijnen, dassen, egels, enz. Landbouw en veeteelt, speciaal schapenfokkerij en bijenteelt zijn de hoofdbezigheden der inw., en hoewel de handel en industrie, door de scheiding van België, veel geleden hebben, zoo vindt men er echter nog aanzienlijke fabr. "
"Eindhoven, Nederl., kl. st. in de prov. N. Brab., gelijkn. arr. aan den straatweg van 's Hertogenbosch naar Maastricht, met 2 kerken, oud stadhuis met onbeduidend klokkenspel, goede inrigtingen voor het onderwijs, belangr. hoeden- en wolfabr., sterk bezochte week- en jaarmarkten, levendige handel vooral in tabak en snuif, zijnde de laatste alom bekend en 3,020 inw."
"Strijp, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, niet verre van de st. v. d. n., met brouwerij, landbouw en 1,040 inw."
"Stratum, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab. arr. Eindhoven, nabij st. v. d. n., met brouwerijen, landbouw en 1,320 inw." ‘
"Tongelre, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, nabij Helmond, met 820 inw. "
"Geldrop of Geldrop, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., distr. Helmond, Z.O. van Eindhoven, met een oud kasteel en 1,730 inw. Het regelmatig gebouwde dorp is algemeen bekend door de fabr., in welke alle soorten van grove en fijne lakens, duffels, baaijen, katoenen, enz. vervaardigd worden."
"Heeze, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., distr. Helmond, met een bijzonder fraai kasteel, schoone graan- en weidevelden en 1,740 inw."
"Leende, Nederl., fraai d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, ten W. van Valkenswaard, met de buurten 1530 inw."
“Zesgehuchten, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, nabij Heese, met 890 inw."
"Soerendonk, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, dat met Sterksel en Gastel 815 inw. bevat."
"Valkenswaard, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, ten Z. van de st. v. d. n., met eene kerk en 1,180 inw. - Het d. heeft eene Europ. vermaardheid gekregen door de valken, die hier ‘s jaarlijks voor de jagt worden afgerigt."
"Mierlo, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, Z.W. van Helmond, met een oud kasteel, landbouw en 2,060 inw.; - geboortepl. van den bekenden Haarlemschen bisschop G. van Mierlo."
"Lierop, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., arr. Eindhoven, met 930 inw."
"Lieshout, Nederl., d. en gem. in de prov. N. Brab., N.W. van Helmond, met 1,175 inw."