De "Gouden Sinte Barbara" van Heeze

Heemkronijk jaar:1983, jaargang:22, nummer:4, blz.109- 114

DE "GOUDEN SINTE BARBARA" VAN HEEZE

door: Guusje  Veldhuizen-van Geffen

“Het is de allerhoogste tijd dat ook voor de Heeze boerinnen het signaal klinkt: verenigt U”.

Woorden, die vijftig jaar geleden werden gesproken door de voorzitter van de Boerenbond; Peer Dommels, tijdens de oprichtingsvergadering van de Boerinnenbond op acht december 1933.  

Woorden die in goede aarde vielen. De tijd was er rijp voor! De plattelandsvrouwen, die meestal direct na de lagere school moesten gaan werken -thuis of in een dienstje-, kregen geen kans zich verder te ontwikkelen. De kennis over huishoudelijke zaken en het boerenbedrijf werd door de oudere generatie doorgegeven. Sociale contacten bleven dikwijls beperkt tot kerk en familie. In de jaren dertig zag men op veel dorpen er de noodzaak van in iets te ondernemen voor de verdere ontwikkeling van de meisjes en vrouwen, vooral ook om hen in het maatschappelijk leven te betrekken.

Het zware leven van de boerin begon zich in de jaren dertig langzaamaan te wijzigen. De boterbereiding bijvoorbeeld werd meer en meer door de melkfabrieken overgenomen, terwijl de arbeid op het veld grotendeels gedaan werd door de landbouwmachines. Het opkomend Landbouw-Huishoudonderwijs begon met voorlichting over verzorging van maaltijden, de woning, opvoeding der kinderen en niet in het minst met de vorming en ontwikkeling van de meisjes zelf. Tenminste voor degenen die de kans kregen zo'n school te bezoeken. Een van hen was Mevr. Van Eerd-Scheepers die rond '35 met ongeveer tien meisjes uit Heeze dagelijks naar Valkenswaard fietste, waar een bovengenoemde school gevestigd was.

De oprichting van plaatselijke boerinnenbonden kwamen tot stand met steun van de katholieke boerenorganisaties, die al veertig jaar eerder van de grond kwamen. Als reaktie op ’t socialisme dat zich sterk maakte voor de arbeiders vooral in de steden, richtte Pater G. v.d. Elsen in 1896 de Noordbrabantse Boerenbond op. In 1928 nam het hoofdbestuur van de N.C.B. het initiatief tot oprichting van de Boerinnenbond, voor overwegend agrarische vrouwen en meisjes. De eerste jaren werden gekenmerkt door een snelle groei; reeds in dec. 1936 had de bond 10.000 leden in 116 afdelingen. (In 1983  30.000 leden).

Het hoofddoel van de vereniging was de godsdienstige, maatschap-pelijke en culturele vorming der leden. Een doel dat men in grote lijnen tot op heden is blijven nastreven; door lezingen, cursussen, excursies, tentoonstellingen etc.

De oprichting in Heeze.

Graag wil ik even -bij dit gouden jubileum- stilstaan bij de oprichtings-vergadering, die gehouden werd in het Bondsgebouw (1) te Heeze.

De belangstelling was groot. In aanwezigheid van de Hoogeerwaarde Heer Deken C.de Bruin, de Edelachtbare Burgemeester W. Michels, het voltallige bestuur van de Boerenbond en een honderdtal genodigden, gaf Mej. Ariëns als afgevaardigde van de N.C.B. te Tilburg een uiteenzetting over doel en werking van de Boerinnenbond. Hoe goed zij dit deed, vertelt het oude notulenboek. "De aanwezigen volgden de schitterende uiteenzetting met grote aandacht. Nadat Mej. Ariëns geëindigd was, klonk er een handengeklap door de zaal, het welk een goede voldoening bracht”!

Spontaan gaven zich een vijftigtal vrouwen en meisjes zich op als lid van deze beloftevolle vereniging. Door middel van stembriefjes werden drie bestuursleden gekozen die de volgende functies kregen toebedeeld; uiteraard met hun instemming. Adriana Maas werd met 33 stemmen de eerste secretaresse. Johanna Sprengers met 26 stemmen, nam de taak van voorzitster op zich. Zij zou die funktie 30 jaar uitoefenen. Francisca van Bree tenslotte kwam met 24voorkeurstemmen uit de bus om zich over de penningskes te ontfermen en er rekenschap over af te leggen. En omdat op die dag ook het feest gevierd werd van 0.L.Vr. Onbevlekte Ontvangenis, werd gezamenlijk en ter opluistering het lied "Weesgegroet 0 Sterre" door alle aanwezigen uit volle borst meegezongen.

De Heeze boerinnenbond was geboren!

Aan haar wieg stond haar Petemoei; Sinte Barbara, patrones van de nieuwe vereniging. In onze ogen misschien een vreemde keus, daar Zij veel werd aangeroepen voor een zachtmoedige dood. Doch misschien ook weer niet zo vreemd. Sint Barbara was hier in het zuiden een vertrouwde figuur, die alom werd vereerd. De dood hoorde bij het dagelijks leven; men wist er mee om te gaan. Als de heilige Barbara een zachte dood kon bewerkstelligen dan was Zij een goede Heilige. Zo eenvoudig was dat!

Het Vaandel

Een hoogtijdag in dat eerste jaar was 18 augustus, toen het nieuwe vaandel van Sinte Barbara werd gewijd, waarbij 'iedereen' aanwezig was, inclusief B. en W. Voor dat vaandel was gespaard en gecollecteerd; er werden insignes verkocht voor een kwartje en de Boerenleenbank schonk het voor die tijd grote bedrag van 25 gulden. Het werd een heel feest die zondagmiddag -na het lof- in het Bondsgebouw. Bij een van de vele toespraken zei de burgemeester o.a.:

"Ik hoop dat door een goede leiding en de volgzaamheid der leden, deze vereniging zal groeien en bloeien en vruchten zal dragen in het belang van de vrouwen en van onze gemeenschap”. Hij zou niet teleurgesteld worden!

Er werd die middag volop gezongen, gelachen, getracteerd op gebak en een heerlijk glaasje Fosco. De gezelligheid steeg ten top toen een toneelstukje werd opgevoerd “De boerderij voorheen en thans”. De rollen werden door de toneelspeelsters buitengewoon goed uitgevoerd.

De vereniging startte zeer energiek met de eerste lezing: "werkbesparing en bezuiniging, met lichtbeelden”

Voor ons weer zeer vertrouwd! We lezen er dagelijks over. In de eerst volgende vijf jaar werden reeds 15 cursussen gegeven. Niet alleen handvaardigheden zoals: breien, naaien en 'wasschen', doch men leerde ook alles wat van doen was bij het verwerken van het vlees na de slacht, het inmaken van groenten en fruit en het bereiden van zomer en winterdranken. De eiervereniging (2) leerde de vrouwen hoe je zoal de eieren kon verwerken in diverse gerechten. Daar er nog geen huishoudschool was in Heeze, had men het lumineuze idee bedacht door gezellig bij iemand thuis met z'n allen te gaan wecken of te koken. Als de slachter zijn werk op 'n boerderij had geklaard, kon ook daar weer een klasje aan de slag.  Voor de zuivelfabriek (3) was het natuurlijk van het allergrootste belang dat de melk zo hygiënisch mogelijk werd afgeleverd. En daar mankeerde het in die tijd nog wel eens aan. Daarom kwam de heer Boog, directeur van de zuivelfabriek in Heeze de boerinnen vertellen hoe de verse koemelk behandeld moest worden.