Straatnamen in Geldrop (5)

Heemkronijk jaar:2007, jaargang:46, nummer:1, pag:16 -17

STRAATNAMEN IN GELDROP (5) 

door: Nick van Broekhoven  

Wat voorafging

Er is een veel voorkomende vraag die vrijwel iedereen regelmatig voorgelegd krijgt: wat is je adres? Liefst met huisnummer en postcode. Verwonderlijk is dat niet, want deze informatie brengt de mensen thuis, maakt dat de post thuisbezorgd kan worden en hangt dus nauw samen met de bereikbaarheid van mensen en instellingen. Zonder adres kan de post niet bezorgd worden. Adres en straatnaam kunnen mensen vindbaar maken. En dat is een van de belangrijke uitgangspunten van straatnaamgeving. Over straatnamen in Geldrop gaat deze reeks, waarin nu de vijfde aflevering. 

Het Geldropse beekdallandschap van Gheldorp

Vorige afleveringen heb ik wat geordend door een denkbeeldige tocht te maken door het Geldrop beekdallandschap aan weerszijden – en vooral oostelijk– van de Kleine Dommel. Ik ben begonnen met een inleidend verhaal over uitgangspunten voor straatnaamgeving en herkomst van namen, dit alles geïllustreerd met een aantal Geldropse voorbeelden. Een tweede aflevering stond in het teken van lokale actuele feiten, zoals de jumelage met St.Cyrl’Ecole. In de derde aflevering meldde ik de aankondiging van het boek ‘Van hier tot Tokio’ van de auteur Reinsma. Dit boek, dat intussen verschenen is1, beoogt antwoorden te geven op de vraag hoe aardrijkskundige namen zijn ontstaan. In het taalkundig georiënteerde hoofdstuk 12 (‘Kleine linguïstiek van de namen’) treffen we in de paragraaf gewijd aan de (taal-)wetten der verbastering, de naam Geldrop aan. Reinsma schrijft hierover het volgende: ‘De volgorde van twee klanken wordt omgedraaid. Dit heeft plaatsgevonden bij Geldrop (in 1302 nog  
                                                

1 Van hier tot Tokio; SDU uitgevers, Den Haag 2006.

Gheldorp; betekenis: ‘onvruchtbare omheinde ruimte’).’  

Het Grote Bos, Villapark en Sporkehout

De Grote Bosweg was sinds mensenheugenis de zandweg van de Mierloseweg binnendoor naar de verbinding die naar Mierlo leidde. De naam is officieel vastgesteld door de gemeenteraad in november 1955. De onvruchtbaarheid van de hier liggende gronden had te maken met de samenstelling ervan; ter verklaring hiervan moeten we terug naar eeuwen her, toen overheersende westenwinden grote hoeveelheden stuifzand aan de oostelijke kant van de Kleine Dommel aanbrachten. Er was zoveel stuifzand, dat dennebomen en Amerikaanse vogelkers aangeplant werden om het te bedwingen. De geologische kaart van Geldrop toont ook een relatief groot hoogteverschil aan als we kijken naar de verhouding tussen het gebied van de Kleine Dommel en het oostelijk hiervan gelegen Grote Bos en omgeving. Wat hiervan ook zij, stuifzand is fijn kiezelzand, maar geen vruchtbare voedingsbodem voor producten waarvoor wij belangstelling hebben. Gegeven het feit dat de naam van het Grote Bos ter plekke al bestond, besloot het gemeentebestuur in 1974 voor de wegen in het bestemmingsplan Grote Bos vast te stellen de namen: Grote Bos en Gaspeldoorn, Wegedoorn, Sleedoorn, Vuurdoorn en Meidoorn, groeiwijzen die hier van nature voorkwamen. In een latere ontwikkeling kwam hier nog de Haagdoorn bij toen het oostelijk gelegen eigendom van de erven Peijnenburg verder verkaveld werd. De namen zelf hielden zoals duidelijk is, verband met de hier duidelijk aanwezige begroeiing. Ieder jaar kondigt bijvoorbeeld de Sleedoorn duidelijk aan dat het voorjaar aanstaande is. De weg van deze naam is dan her en der herkenbaar aan de helderwitte bloeiwijze van deze struik. De Wegedoorn, die hier ook thuishoort, hoort