Heeze, een Brabants drop in beeld II.
Heemkronijk jaar:1969, jaargang:8, nummer:1, blz.8 -9
HEEZE EEN BRABANTS DORP IN BEELD ll
door: J.Aerts
In hoofdzaak betrof dit dorpsbeeld van Heeze ongeveer de laatste honderd jaar. De artistieke kant van de expositie bestond uit schilderijen, prenten e.d. Zonder twijfel was het dorpsgezicht "Landweg te Heeze" van Nicolaas Bastert (voor informatie over de te noemen schilders verwijzen wij naar het voorgaande nummer van de Heemkronyk). Het beste stuk van de expositie. Van Bastert werd niet eerder iets in Heeze geëxposeerd, ook is niets van hem in Heeze blijven hangen. Ten onrechte werd dit stuk geëxposeerd als zou het de Rul zijn; een Heezenaar herkende het als de Schoolstraat ongeveer op de grens van de vroegere buurschappen Eimerik en Kruis. De waterput die op het schilderij te zien was, is ten dele nog in een weiland aldaar aanwezig. Een werk van Roland Larij is overduidelijk het stamhuis van de familie Van Galen op Strabrecht. Deze boerderij die vlak bij de noodkerk van de parochie van St. Jan Evangelist stond, is enkele jaren geleden gesloopt. Verder was er een interieur van de buitenlander Rosenberg, dat wat onwennig aandeed tussen de andere werken uit de Heezer kolonietijd. Van Briët die veel in Heeze heeft geschilderd hing er een fraai interieur, waarvan echter niet vaststaat dat het in Heeze is geschilderd.
De Amerikaan Castle Keith was vertegenwoordigd met het "Portret van Coba van Dijk" in een Strabrechts interieur.
"Kareltje Eichhorn" (pastel) een al even raak portret van Pier van Wijngaerdt noemen we in een adem met een scherp bij fotografisch gerekend portret van J. van Asten door Antoon Kruijsen.
We vermelden hier slechts die werken, die niet op de expositie van de stichting Brabantse Dag in 1962 te zien waren. Maar we maken toch een uitzondering voor de Kruiseik van Willem van Nieuwenhoven, omdat dit schilderij in de katalogus van 1962 ten onrechte werd toegeschreven aan Louis van Steen.
Met Van Nieuwenhuizen voegen we dan een naam toe aan de lijst van schilders uit de Heezer kolonietijd. Suze de Lindt was zeer goed vertegenwoordigd: molen uit de Wijbossen (waskrijt), interieur van deze molen (potloodtekening) en een aantal zeer fraaie etsen van de Kapelstraat, Rul en Heezerenbosch. Een boerderij (pentekening van Joh. Looijen) is niet herkend. Daarentegen werd de bijzonder mooie ets van Hans Nieser met drie boerderijen thuisgewezen op Ginderover (Brouwers). Geen meesterwerken maar wel énige afbeeldingen zijn de portretten uit de Geldropse Oudheidkamer van burgemeester A.A. Deelen (Heeze en Zesgehuchten) en J.B. van Gennip (burgemeester van Zesgehuchten en geboren te Heeze). Tenslotte moeten we nog drie portretten vermelden uit een wat verder verleden die ongesigneerd zijn. H.G. van Moorsel (1793-1851) sekretaris en kronijkschrijver van Heeze, Leende en Someren, diens broer priester Fransiscus Marianus van Moorsel (1806-1871) en hun moeder Johanna Maria van Moorsel-Voncken (1766-1845). Helaas is het vierde portret van deze serie bij brand verloren gegaan. Dit betrof respektievelijk de vader en de echtgenoot van boven genoemden, mr. H. van Moorsel (1757-1830). Hij was evenals zijn zoon sekretaris en notaris te Heeze, maar nog bekender is hij als Brabants patriot.
Deze portretten die hardnodig aan restauratie toe zijn, achten wij van grote documentaire waarde. Wij weten dat de eigenaren gesteld zijn op deze geschilderde afbeeldingen van hun verre familieleden, anders zouden wij hier pleiten voor overgang in openbaar bezit.
Ongekend groot was de hoeveelheid fotomateriaal. Niet gauw zal nog eens zoveel bij elkaar te zien zijn. De foto's gaven een goed beeld van het Brabantse dorp Heeze, zoals zich dat ontwikkelde in de jaren 1890-1950. Na 1950 is er een stroomversnelling opgetreden in de groei van de Parel van Brabant, die niet altijd in het voordeel was van het dorp.
Het is jammer dat de tentoonstelling niet beter bezocht werd en zoals bedoeld was, de kring wat op adem te laten komen, nu juist het tegendeel bewerkstelligde.
De expositie werd ingericht met medewerking van het Provinciaal Museum, het prentenkabinet van het Provinciaal Genootschap, de gemeente Heeze, de gemeentelijke oudheidkamer van Geldrop, Kasteel Heeze, Hotel Barendsma, dr. F. van de Ven, mej. F. Theeuwen, M.H. Cox, mevr. Gijsbers-van Litsenburg, fam. Lijten, fam. van Asten, mevr. van Hest-van Asten, mevr. Moonen-van Asten, F. Romonesco, mevr. Drijvers-Romonesco, R.K. parochie St. Martinus.
Het is ondoenlijk om hier de namen te noemen van hen die foto's voor de expositie ter beschikking hebben gesteld: aan allen zonder uitzondering is de kring oprechte dank verschuldigd. Dit geldt niet in de laatste plaats voor burgemeester A.M.C.M. van Agt van Heeze, die met een bijzondere toespraak de tentoonstelling op 15 mei opende. Daarin besteedde hij uitvoerig aandacht aan de aktiviteiten van de kring Heeze-Leende en wenste de vereniging veel sukses toe. Namens het hoofdbestuur van de stichting Brabants Heem voerde de heer A. van Breugel het woord, die vooral nadruk legde op de waarde van het aktief deelnemen aan het heemwerk.
We willen tenslotte niet nalaten hier de namen te vermelden van allen die hebben meegeholpen bij het inrichten van de tentoonstelling. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk, want het is dank zij hun bereidwilligheid, dat de expositie uiteindelijk toch nog gereed kwam. Deze helaas te kleine groep medewerkers bestond uit:
G. van Helvoort-Bartelink, mej. C. de Win, H. van Gennip, A. van Asten, H. Huizenga, P. Derks, J. v.d. Zanden.
Het aantal bezoekers bleef ver beneden de verwachting; er werden slechts 250 kaartjes verkocht.
De tentoonstelling is o.m. bezocht door mr. dr. L.N. Deckers, de thans 86-jarige ereburger van Heeze, die zeer geïnteresseerd een langdurige rondgang over de expositie maakte.