Familie Verbiesen en de Swaen.
Heemkronijk jaar:1978, jaargang:17, nummer:1, blz.8 -9
F A M I L I E V E R B I E S E N E N D E S W A E N
door: A.F.N. van Asten
Bij mijn onderzoek naar een verklaring voor de achternaam Heyligers van een familie uit Someren en Asten, kwam ik in Heeze terecht. Deze achternaam Heyligers blijkt, zoals vele namen, te komen van een voornaam en wel van de voornaam "Heiliger".
De pastoor in Heeze schreef op 2 januari 1693 bij de doop van Catharina, een dochter van Heiliger Jansen Heiligers en Anna Theodori Verbiesen, de naam van de vader als Sanctus alias Heiliger Joannis Heiligers in zijn doopboek (zie RA Heeze 1). Bij de doop van hun tweede kind Joannes genaamd, schreef de pastoor op 1 september 1695: Sanctus vulgo Heiliger Jansen. De beide tussenvoegingen vulgo en alias betekenen beiden: "anders genoemd" of "in de wandeling genoemd" of "met een gewoon woord". Ze laten gewoonlijk een woord volgen dat synoniem is aan het vorige. Hier dus hebben Heiliger en Sanctus dezelfde betekenis. Sanctus is de latijnse naam voor "heiliger". De vader van onze Heiliger heette Jan, de zoon kreeg in 1695 ook weer de naam Jan en zal voortaan Jan Heyligers genoemd blijven. De moeder van de dopeling is Anna Verbiesen. Zij was een dochter van Theodorus (= Dirk) Verbiesen uit Heeze. Deze Dirk Verbiesen woonde in Heeze en was er eigenaar van het huidige café "de Swaen" van de heer J. Paans, Kapelstraat 23, Heeze.
In een schepenprotokol van Heeze vonden we in 1709 een boedelscheiding. De kinderen en erfgenamen van Dirk Wouters Verbiesen en Maria Geerit Wouters deelden op 9 april 1709 te Heeze de nagelaten goederen van hun ouders.
De zes kinderen die deelden waren:
1. Martinis Verbiesen. Hij kreeg o.a. een huis en aangelag 3 vaetsaet groot en gelegen aan de Ven. (1 lopense of lopensaet of vaetsaet is 1/6 ha.)
2. Josijntje Verbiesen. Zij kreeg een huis dat op Ginderover was gelegen.
3. Jan Verbiesen kreeg een stuk grond "de Streep" en wel het voorste deel ervan, groot ongeveer 100 roeden (1 lopensaet = 50 roeden; 1 roede = 20 voeten; 1 copsaet = 1/4 lopense.)
4. Anneke Verbiesen, die gehuwd was met Heyliger Jansen zoals we al eerder gezien hebben, kreeg een klein huiske en hof in Eimerik gelegen; verder kreeg ze de helft van een stuk land "de mispeltern" en wel de noordzijde, groot voor de helft 73½ roeden. Uit deze akker had ze jaarlijks te gelden (= betalen) drie vat vrouwenhoevepacht.
5. Sijntje Verbiesen, gehuwd met Michiel Rijckers, kreeg land "den weybos" en nog een kapitaal van 600 guldens, staande ten laste van de gemeente Bladel.
6. Margriet Verbiesen, gehuwd met Goort van Bussel die uit Asten afkomstig was, kreeg een huis genaamd "de Swaen" met brouwhuis, brouwketel, schuur met stalling en daaraan de "turffhuyskens en het aangelag aent huys", groot in zijn geheel 81 roeden en alles aan de Eimerikstraat gelegen.
Deze "Swaen" van 81 roeden is momenteel bewoond door de heer J. Paans; onze heemkundekring heeft hier haar stamhuis.
Margriet kreeg verder bij die deling ook nog "den meulenbeempt van Wouter Tijs Beeks" en ook nog het half "laerstuk", 51 roeden en 36 roeden; verder was er nog den halven “mispelteer", de zuidzijde, 73½ roeden met daaruit eveneens 3 vat rog vrouwenhoevepacht.
(1) Deze pacht moest jaarlijks betaald warden aan de Heer van de heerlijkheid Heeze - Leende en Zesgehuchten (zie hierover ons volgend artikel).
Over "de Swaen" die Margriet Verbiesen in 1709 erfde vonden we in 1728 weer een akte. Hierin staat dat Margriet Dirk Wouter Verbiesen als weduwe van Goort van Bussel, beiden maakten op 1 februari 1712 hun testament, het een en ander aan Peter Goorts van Asten heeft verkocht.
Ze verkocht behalve enkele percelen grond, ook nog een huis, klein huiske, schuur, hof en aangelag groot 81 roeden en genaamd : "dat huys en aangelagh van Jan Swuesten" aan de Eymerikerstraat, gelegen naast: 1. erf Joris Peeters van Oers. 2. Jan Wouters van Dommelen. 3. Joris van Oers. 4. de straat.
Dit huis met gronden van Jan Swuesten en eveneens 31 roeden groot moet hetzelfde zijn als de tegenwoordige "Swaen" van vriend Jo Paans.
Het geheel met de gronden bracht 712 gld. 10st. op, de lasten die er op rustten niet meegerekend. (2)
Bronnen:
1. RA Heeze R 153; folio 97 ev.; d.d. 09.04.1709.
2. RA Heeze R 107; folio 34 verso ev.; d.d. 16.02.1728.
Volgens RA Heeze R 6; folio 143; d.d. 05.12.1651 hebben de kinderen van wijlen Jan Andries Swuesten en Margriet Cornelissen, voor een negende, rechten in twee huizen aan de Eimerikstraat gelegen.