Oude volksgebruiken in Leende.
Heemkronijk jaar:1971, jaargang:10, nummer:2, blz.28 -29
Oude volksgebruiken in Leende
door: A.F.N. van Asten
Als we drossaard Andreas Coenradi en de schepenen van Heeze-Leende moeten geloven waren er in de 17e eeuw, vooral in het dorpsleven van Leende allerlei misbruiken geslopen. Het was volgens de drossaard zo erg dat er streng tegen opgereden zou moeten worden. Vooral de jongelui in Leende maakten het in de vastenavondtijd erg bont, door ganzen, hanen en kippen dood te trekken en te slaan. Nog bonter maakte het 't jongvolk met allerlei verkleedpartijen. Het vrouwvolk vertoonde zich in mannenkleren, de mannen liepen in vrouwenkleren rond en stelden zich als gekken aan. Op de meeste zon- en feestdagen werden in Leende steeds meer feestjes georganiseerd. Op bruiloften, waarbij heel wat volk scheen uitgenodigd te worden, nam het bier drinken sterk toe, ook werd er in de herbergen gedanst en viool gespeeld... Dit alles werd streng afgekeurd en er moest voortaan streng tegen opgetreden worden. Dansen en vioolspelen in de herbergen en het tappen van bier na 10 uur zou verboden worden. In opdracht van drossaard en schepenen moest de vorster voor de kerken dit besluit afkondigen. Op niet naleving ervan zouden flinke boetes gezet worden.
Op het te Heeze in 1675 gehouden gerecht, verklaart Willem Anthonis Smulders, president-schepen en geauctoriseerde van d'officie(r) deser vrije heerlijkheit Heeze-Leende-Sesgehuchten:
"hoe dat hoe langer hoe meer in dese heerl. compt toe te nemen, ende voornaemenrlijc in het dorp Leende, het geven van bruijdegomsbieren waerdoor niet alleen vergaderen de vrienden wedersijts maer bijnae het geheel manscap van den voors. dorp ende dan groote excessen geschieden met drincken speulen soo op fioolen als andersints, dansen, springen ende meer andere ongereltheden, niet alleen geschiedende in dierlijke saecke, maer bijnae op alle sondagen ende heijlighdagen waerdoor alsoe met desen jammeren tijt ende bederffelijcken oorlooghen de dorpen totalirer worden geruineert,
alsoo wijt ende breet sulcx vermaent wordt, ende waerdoor dat eerder de voors. dorpen noch met swaeren contributie belast, als wel met minder ontlast ofte verlicht te sullen worden waer van mij van alle kanten gewaerschouwt worden, ende alsoo hij geauctoriseerde van amptswegen verplicht is, allen onheijlen soo veel hem mogelijck sij, die de voornoemde dorpen en ende heerl. souden mogen overcomen te prevenieren, soo versoeckt hij geauctoriseerde van U Edele als van ‘t gene voorn. volcomen kennisse ende wetenscap hebbende, het geven, drincken ende bijeen roepen van de voors. bruidegoms (v)ieren, mitsgaders speulen op fioolen, danssen ende springen in herbergen en andere plaetsen op eenen grooten peen (=boete) bij U Ed. te statueren te verbieden, ende den selven peen van voor alsdan, soo wel tot laste van de huysen daer sulcx geschiet, als . . . . . . .
de heren schepenen verklaren een peen vast te stellen van 25 gld. alsmede gelijke peen van degene die de selve in huys sal nemen of sijn huys daertoe sal laten gebruiken;
ook geen fioolen in herberge op peen van 25 gld. endat niemant in herbergen waer het jonckgeselscap vergaederend is, nae de klok van10 u. niet meer sullen hebben te tappen op gelijke peen van 25 gld.
(RA Heeze R 10; folio's 270 verso t/m folio 271; d.d. 10-7-1675)
Op het extra ordinaire gerecht van 28 Feb. 1677 waren present Willem Smulders, Mattheeus Willem Thijs, Jan Willem Verhoeven en Goort Bull als schepenen.
Ze verklaren:
"Alsoo op de vastelavontdagen gemeenlijk wordt gepleeght bij de jonckheyt soo op de straeten als in herbergen groote onbehoorlijcheden, soo in het trecken van levende gansen, hanen ende hennen te clippelen, als mede int veranderen en aen trecken van vreemde cleederen, soo dat vrouwpersoonen haer cleeden in manshabijten ende wederom mans in vrouwencleederen, ende hen alsoo verthoenende als gecken, d'welck in dese conjuctuure van tijde niet en behoort te geschieden, veel min getollereert te worden, soo ist dat wij schepenen voors. ten versuecke van de Heer Andreas Coenradi, drossaard deser vrije heerl. H-L hebben ge-interdiceert gelijck wij interdiceren mits desen, dat niemant ingevolge publicatie dien aengaende door de opgemelten drossart voor de respectieve kercken alhier door de vorster op h(e)de gedaen, de voors. exertien niet te doen of te plegen op eenen peen van 3 gld. te verbueren.
(RA Heeze R ll; folio 54; d.d. 28-2-1677)