Het heimelijke vertrek uit Heeze van een Bataafs huzaar in 1799.

Heemkronijk jaar:1966, jaargang:5, nummer:5,  blz.56 -64

Het heimelijke vertrek uit Heeze van een Bataafs huzaar in 1799 en iets over de familie Vro(o)mans in Heeze en Leende

door: A.F.N. van Asten

Op maandag 6 januari 1800 kwam de municipaliteit (het gemeentebestuur) van Heeze, onder leiding van Cornelis Smulders, als president-schepen, te Heeze in vergadering bijeen; de schepenen waren Pieter Paulus van Asten en Hendrik Gerit van Asten. President-schepen Smulders gaf alsdan de vergadering kennis van het feit, dat de burger Cornelis Vroomans, herbergier woonachtig in de herberg "De Stad Aken" en gelegen aan de grote Kerk te Heeze, enige dagen geleden een huzaar in zijn huis had gelogeerd die hem verklaard had met verlof te zijn. Deze huzaar was onverwachts in de nacht tussen donderdag en vrijdag l.l. heimelijk vertrokken met achterlating van zijn soldatenplunje en met medeneming van verschillende goederen aan de zonen van Vroomans toebehorend. Verder deelde Smulders aan de vergadering mede dat hij genoemde burger Vroomans voor deze vergadering had doen dagvaarden om behoorlijke aangifte te kunnen doen en dat Vroomans voornoemd zich derhalve aan de deur van de raadkamer bevond!

Na beraadslaging besloot de vergadering om Vroomans in de raadszaal te laten komen en hem te willen aanhoren. Cornelis Vroomans stapte daarop de zaal binnen en begon met te verklaren dat op 31 december 1799 een Bataafs huzaar bij hem kwam logeren en na een paar dagen, heimelijk in de nacht was vertrokken met achterlating van de volgende goederen, die Vroomans hierna stuk voor stuk aan de raadsleden toonde en wel:

een rode kamisool

een huzaren montering en stalmuts -een slaapmuts-

een lange laken broek met leer bezet

een lange linnen broek

een sabel met zijn toebehoren

een rood laken valies

een paar laarzen met sporen er aan vast

een paar slechte sajetten kousen

een drie verwige (kleurige) pluim

een zwart fluwelen halsdasje

een builtje met naalden, knopen en andere kleinigheden. 

Meegenomen door dezelfde huzaar waren:

een paar schoenen met zilveren gespen (van zijn zoon)

een paar beste wollen kousen

een zwarte manchester broek

een dito kamisool met linnen rug

een blauw laken kamisool

een dito beste rok

een driekante hoed van voren nedergeslagen

een best slaaplaken en twee kussenslopen

Na beraadslaging besloot de vergadering door middel van een schrijven hiervan aan het Department Bestuur kennis te geven! Hierbij moet ik het laten; het schrijven noch het antwoord erop, heb ik in 't Gem. Archief te Heeze helaas niet kunnen vinden.

FRAGMENT-GENEALOGIE VAN DE FAMILIE VROOMANS UIT HEEZE-LEENDE

I. JOHANNES VROOMANS, j.m. en geboortich van Poppel in 't kwartier Turnhout vestigt zich in Heeze. Hij huwt erop 31-1-1712 (RA Heeze 9 folio 36) voor de schepenen aldaar met Francisca Michiel Marcelis Smulders, geb. in Heeze als dochter van Michiel Marcelis Smulders uit Heeze die op 12-2-1679 aldaar voor schepenen (RA Heeze 8 folio 136) gehuwd was met Jenneken Hendricx Jacobs (van Velthoven) eveneens uit Heeze.

Deze Michiel Marcelis Smulders woonde in 1698 in Eijmerik: "Gielen Ceel en jenneke de vrouw en francijn, marie, antonet, hendrik en lijntje de kinderen."

Jan Vroomans en z'n vrouw Francijntje kregen in Heeze verschillende huizen in bezit. Volgens " 't borderel van de huizen binnen Heeze, geformeerd den 5e december 1736" woonden ze in het laatste deel van de Eijmerikstraat en wel op no. 90, verder waren no. 83 en no. 85 ook nog hun eigendom. In 1741 kwam er nog 'n huis "De Stad Aken" bij no. 68 en gelegen op de Ven. Reeds in 1730 stond Johannis Vroomans op de lijst van herbergiers. Volgens de doodlijst van de koster werd op 25-1-1763 te Heeze begraven: Jan Vromans (aan de Oude Molen)

Kinderen van Jan en Francijn waren o. a.:

1. Wilhelmus Vroomans, gedoopt te Heeze op 11-11-1712 (R.A.Heeze 1)  de oudste zoon, hij volgt onder II.

2. Johanna Vroomans, gedoopt te Heeze 3-8-1714. Zij huwde te Heeze op 18-8-1748 (RA Heeze 12) met Geerit Cox, geb. te Leende en wonend te Heeze; hij was eerder weduwnaar van Johanna van Litsenburg uit Heeze.

3. Peter Vroomans, gedoopt 7-12-1716 te Heeze, doopheffers waren Cornelis Ant.s Smulders en Antonia Mich. Smulders.

4. Maria Catharina Vroomans, gedoopt te Heeze op 20-10-1719 doopheffers Jacob Henricus van Litsenburg en Catharina Wilhelmus Smulders. Zij (Maria)huwde voor de schepenen van Heeze op 19-4-1761 (RH Heeze 12) met Godefridus Deelen, gedoopt te Heeze op 12-4-1733 als zoon van Mathias D. (gedoopt 10-9-1695) en Anna Godefrídus

Henricus Geerits (Raessen) eveneens uit Heeze. Godefridus Deelen  woonde als Fridis Deelen te Heeze aan de Voort en overleed er op 7-1-1763. Maria, zijn weduwe, hertrouwde nu met Hendrik Heuvelmans, molenaar te Geldrop en zoon van Christiaan H. en Joanna van Dooren.

5. Catharina Vroomans, gedoopt te Heeze op 24-9-1722 met als dooph. Joannes Adriaan Deelen. Zij huwde op 1-8-1762 voor de schepenen van Heeze met Andries Jan Snoex, geb. in Heeze. Hij was ook molenaar, dit blijkt uit 'n half vergaan papier gevonden in 't G. A. te Heeze en dat luidt aldus:  

"Liquidatie tusschen Catharina Vromans, weduwe Andries Jan Snoex ende Barthel van den Boer als de pagter van d'een helft van den coeren-wintmolen tot Eersel met d'een helft van de erven daarbij horende  volgens de verpacht cedulle, gepasseerd ter secretarye van Heeze den 29 dec. 1750 en sulx zedert de laatste liquidatie (=aftrekking) van den 13 sept. 1768.  

Sedert is denselven verschuldigd à 10 vaten rogge jaarlijks wegens 1/40  van den voorn. molen als volgt:  

16 sept. 1768 :    2 ½ vaten rogge à fl. 0-18-8 = fl. 2-6-4  

half maart 1769 : 2 ½ vaten rogge à fl. 0-15-0)  

half juny 1769 :   2 ½ vaten rogge à fl. 0-18-0)  

half sept. 1769 :  2 ½ vaten rogge à fl. 0-19-8)  

half dec. 1769 :   2 ½ vaten rogge à fl. 1-3-8 )= totaal fl. 9-10-0  

het jaar 1770 :    10 vaten rogge                        =            fl. 9-18-12  

het jaar 1771 :    10 vaten rogge                        =            fl. 13-16-12

het jaar 1772 :     10 vaten rogge                       =             fl. 12-7-8   

half maart 1773 : 2 ½ vaten rogge                  )  

half juny 1773 :    2 ½ vaten rogge                  ) =              fl. 5- 5- 0  

Voldaan 15 juny 1773 totaal                                             fl.53- 4-  4  

Af voor reparatie                                                                 fl.19-11- 4

Rest                                                                                    fl.33-13- 0

Aldus de afrekening van 1773 over die Eerselse molen.  

De guldens werden toen gerekend op 20 stuivers en één stuiver was in  16 penningen verdeeld! Fl. 53-4-4 betekent dus: 53 gulden, 4 stuivers en 4 penningen.  

Catharina woonde in de Eimerikerstraat, huis 85 in de buurt Kerkenhuys geheten. Zij werd begraven op 13-10-1786.  

II WILHELMUS VROOMANS. Hij was in 1712 te Heeze geboren en huwde er op 9-2-1738 voor de schepenen met Adriana van Asten, gedoopt te Heeze op 4-9-1713 als dochter van Peter Goort Dircx van Asten, gedoopt te Heeze 17-7-1680 en aldaar begraven op 7-11-1743 als Peter Kuypers van Asten. Peters vader was van beroep kuiper. Peter van A. was op 6-11-1712 te Heeze gehuwd met Joanna Vera of Jenneken Arien Joosten  

Vera. Jenneke was toen weduwe van Hendrick Jansen van den Boomen. Zij, Jenneke, werd te Heeze begraven op 28-8-1762. Peter en Jenneke woonden te Heeze op de Kapel ('t eerste deel van de Eimerikerstraat). Ze hadden er een herberg. Rond 1760 werden er o.a. verkopingen  gehouden in "huyze en herberge de Swaen" van de kinderen Peter Goorts van Asten.  

Zoals we verder zullen zien kwam de Swaen later in 't bezit van de Vroomans.  

Willem Vroomans woonde in 1741 op de Ven in huis 68. Eigenaar er van was toen zijn vader. Dit huis was gelegen bij de kerk, 't heette "De Stad Aken" en was tevens herberg. Op no. 66 woonde in die tijd de  schoolmeester, Hendrik Kreuger. In 1735 was Wilhelmus Vroomans koning van 't gilde St. Agatha, aldus 't koningsschild. Adriaantje, zijn vrouw, was rond 1755 reeds weduwe. Zij werd op 21-3-1786 te Heeze begraven, en woonde toen op de Ketsheuvel zoals de doodlijsten vermeldden.  

Kinderen van Willem en Adriaantje in Heeze geboren, waren o.a.:  

1. Michiel Vroomans, geboren in 1739. Hij volgt onder lll-A  

2. Godefridus Vroomans, gedoopt op 27-8-1740, huwde op 7-9-1785 te Heeze met Petronella Ceelen.  

Godefridus was evenals zijn vader lid van 't gilde St. Agatha; hiervan getuigt het koningsschild uit 1760 met zijn naam: Godefridus Fromans (!),  boer achter ploeg.  

3. Cornelis Vroomans, gedoopt op 3-1-1743. Hij huwde op 20-1-1771 met Elisabeth Willems Ceelen, gedoopt te Heeze 21-10-1749, als dochter van Willem Ceelen en Maria Dobbelaers. Elisabeth overleed 15-9-1827.  Cornelis was reeds op 10-2-1803 te Heeze overleden. Hij woonde eerder op de Ven in de herberg "Stad Aken" gelegen bij de grote Kerk. In 1798 was hij er eigenaar en bewoner van. Hij, Cornelis, was 't die op 6 januari 1800 in de raadszaal van Heeze het soldatenplunje toonde.  

Cornelis en Elisabeth hadden 4 zonen en 4 dochters. De oudste dochter Maria, geboren in 1772, overleed te Leende op 28-4-1838 (66 jaar). Ze was er gehuwd met Wilhelmus Frans Verspeek. Een andere dochter Hendrina, geb. 1774 en overleden te Heeze op 14-3-1851 (77 jaar) was gehuwd met Walter Lingers. De zonen trokken naar elders: twee naar Leende en een naar Turnhout. Er was rond 1800 op de Oude Kerkhof immers niets meer te verdienen. 't Centrum van Heeze had zich  verplaatst!  

In 1785 was de omzet van bieren in de herbergen "Stad Aken" van Cornelis Vr. en in "De Swaen" van Michiel Vr. op de Kapel nog gelijk.  Volgens de lijst der dranken over 't jaar 1785 betaalden ze beiden fl. 5-0-0. De grootste omzet in z’n herberg had toen Anthony Deelen, wonend in Eimerik, huis 2: E. Anna Maria Deelen. B. Anthonx Deelen. In 1785 moest Anthony D. fl. 16-0-0 voor zijn dranken betalen met nog fl. 2-0-0 extra voor zijn verkoop van Diesterbier!  

ln 1791 woonde er in dat huis no. 2: EB. Jan Geutjes (=Guitjens).  

4. Henrica Vroomans, gedoopt 13-1-1748 en overleden 29-7-1791. Zij huwde te Heeze met Hendrikus Mathijs Deelen, geboren aldaar op 30-5-1734, als zoon van Mathijs D. en Andriana Godefridus Kuypers. Hendrik overleed 6-3-1806; hij woonde in Eimerik, huis 34: EB, en had verschillende kinderen o.a. Mathias Deelen, geb. 1-3-1785, die te Heeze op 20-1-1811 huwde met Maria Gijsberts, geb. in Maarheeze op 2-7-1790.  

III-A MICHIEL VROOMANS, gedoopt te Heeze 5-2-1739 met als doopheffers Johannes Vroomans en Johanna Peter van Asten. Hij overleed 5-1-1799 te Heeze. Michiel huwde er op 18-1-1761 voor de schepenen met Antonia van Asten, geb. te Heeze 10-12-1737 als dochter van Adam Paulus van Asten (geb. 14-3-1709 en Anneke Vera, eerder weduwe van Antonius Henricus Smulders. Anneke werd op 5-4-1745 begraven. Michiels vrouw Antonet overleed te Mierlo op 25-4-1807. Op 18 maart 1793 legden Michiel en Antonetta een verklaring af ten overstaan van heer Johan van der Hoeven, drossaard, betreffende Jan Stas die te Heeze gevangen zat en 'n aktie tegen de drossaard had gevoerd in verband met de komst van de Franse troepen. Michiel en Antonetta zeiden gezien te hebben dat Jan Stas vóór dat de Franse troepen binnen Heeze zijn geweest, hij (Jan) een kokarde van rood-wit-blauw op zijn hoed had.

Michiel Vroomans kwam op 13-2-1771 in het bezit van "De Swaen", een herberg gelegen aan de Eimeríkerstraat te Heeze. Volgens de borderels der huizen, iedere 5 jaar opgenomen beginnend in 1736, was de situatie op de Kapel aldus: