Ondernemend Heeze: De sigaren van de burgemeester

Heemkronijk jaar:2013, jaargang:52, nummer:4, pag:76 -79

Ondernemend Heeze: De sigaren van de burgemeester

door: Henk van Asten

Het volgende artikel is onderdeel van een boek dat ik aan het schrijven ben en dat vooral gaat over ondernemers die vijftig of meer jaar geleden in ons dorp actief waren.

Kijkje in de Nieuwendijk vanuit het Wilhelminaplein richting Someren. De foto werd eind negentiende eeuw gemaakt. Links het café van Vollenberg, later Huybregts. Helemaal rechts de sigarenfabriek van burgemeester P.A. Strijbosch. (Bron: Huub Baars)

Dezelfde situatie in oktober 2012.

 Burgemeester P.A. Strijbosch in 1926

Burgemeester Strijbosch woonde in het pand Nieuwendijk 4, op de foto het grote huis met de man ervoor, dat hij zelf had laten bouwen. En daarna in een villa aan de Jan Deckersstraat nr. 45 (nu ‘Galérie des Beaux Arts’). Foto gemaakt in 1900 of iets later.[1]  (Bron: Huub Baars)

Dezelfde locatie in oktober 2012.

Petrus Antonius Strijbosch (1853 - 1931) werd in 1877 gemeentesecretaris in Heeze en was er van 1890 tot 1925 burgemeester, en al die tijd tot zelfs in 1927 was hij tevens gemeenteraadslid. Hij was gehuwd met Goverdina Deelen, een dochter van wethouder Hendrik Deelen. Als burgemeester stond hij niet in hoog aanzien. Misschien omdat hij niet ál te veel tijd aan zijn ambt besteedde.[2] Hij was namelijk ook nog sigarenfabrikant, en in zijn vrije tijd een verwoed jager. In 1878 werd sigarenfabriek en tabakskerverij Strijbosch & Co. opgericht. Men produceerde dus ook kerftabak (zoals pijptabak). Die combinatie kwam wel meer voor, bijvoorbeeld bij Gebr. Van Best in Valkenswaard, opgericht in 1864, en Derk de Vries in Eersel, opgericht in 1891. Strijbosch begon met twaalf man personeel.

De voorraad tabak lag meestal op zolder waar ze moest drogen. Daarvoor gebruikte men uiteraard één of meerdere kachels.

Een artikeltje op de voorpagina van de krant ‘Het Nieuws van den Dag’ van woensdag 14 februari 1883. Het nieuws was dus al bijna een week oud!  

Als men dan eens onzorgvuldig met het vuur omging, dan kon er al gauw een brand ontstaan. De situatie bij Strijbosch was geen uitzondering. Er waren wel meer sigarenfabrikanten die met een brand te maken kregen. En bij Strijbosch zou het bepaald niet de laatste keer zijn. Er werd in het krantenberichtje ook gewag gemaakt van een katoenfabriek die in de nabijheid van de sigarenfabriek aan de Nieuwendijk stond. Welke fabriek was dat? Toch niet die van Vullinghs?
 

Volgens mij werd deze foto gemaakt op 22 mei 1903 ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de fabriek van Strijbosch. De eigenaar/directeur zit in het midden, met naast hem zijn kinderen (neem ik aan). Verder tel ik nog 34 personeelsleden. Onderaan links staat een stapeltje sigarenkistjes met op het etiket een afbeelding van een fraaie vrouwfiguur.[3] (Bron: Heemkundekring ‘De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten’, met dank aan John Piters

Detail van de vorige foto met daarop de stapel sigarenkistjes met op het etiket een afbeelding van een fraaie vrouwfiguur.

Het bedrijf beleefde het hoogtepunt in de jaren 1885-1891 toen er gemiddeld 50 mensen werkten. In 1894 had men 38 werknemers. In mei 1905 was er een grote brand (alweer!), waarbij de fabriek geheel verloren ging.[4]

Volgens de Meijerijsche Courant van 17 september 1918 werd de fabriek stopgezet vanwege de malaise in de tabaksindustrie. De Eerste Wereldoorlog duurde toen al vier jaar. Er was waarschijnlijk een tekort aan tabak. In 1925 haalde Strijbosch al weer de krant. Dat jaar in mei was er een begin van een brand.[5] Eind jaren twintig hield de fabriek op te bestaan.

Medio 1928 werd de bouw van een woon- en winkelhuis met garage door S. Timmermans (Faas) opgedragen aan de Heezer aannemer N. Vertogen [6].

Timmermans woonde aan de Nieuwendijk 10 (huidige nummers. 12 en 14). Het is daarom aannemelijk dat hij het was die het nieuwe pand liet bouwen op de plaats van de oude sigarenfabriek. Het is echter ook mogelijk dat het slechts om een verbouwing ging, want uiterlijk vertonen beide panden een opmerkelijke gelijkenis.

Het enige dat van Strijbosch rest, is een straat die naar hem werd genoemd, ook al werd zijn naam met een ,,s” gespeld in plaats van ,,sch”. Ik heb het over de Burg. Strijbosstraat. Eigenlijk kon men het toevoegsel ,,Burg.” best weglaten, want het burgemeestersambt was toen in Heeze niet meer dan een erebaan of een bijbaan, die niet veel opleverde. Zijn voorganger, A.A. Deelen, die in 1855 burgemeester van Heeze werd, kreeg toen maar f 150,- per jaar!, en zijn nieuwe ambtgenoot in Leende, C. Notten, begon in 1877 met een jaarwedde van f 225,-).[7] Dus wat Strijbosch vanaf 1890 per jaar ontving, laat zich raden.

Nieuwendijk 12, 12A, 12B en 14A t/m 14F: de voormalige sigarenfabriek, anno 2012.
  

[1] http://atlas.sremilieudienst.nl/archeologie/toelichting/Tekst/Catalogus_Cultuurhistorische_Inventarisatie_HeezeLeende.pdf, 266.

[2] Anton van Oirschot (red), 'Heeze', een heerlijkheid in Brabant (Heeze 1963), 12 en 14; Jean Coenen, Heeze. Geschiedenis van een schilderachtig dorp (Geldrop 1998), 331.

[3] Coenen, Heeze, 305.

[4] Meijerijsche Courant van 11 mei 1905.

[5] Meijerijsche Courant van 28 mei 1925.

[6] Meijerijsche Courant van 5 juli 1928.

[7] Sjaak de Waal, ‘De benoeming van een Leendse burgemeester in 1877’, Heemkronyk 49 (2010), 53-59, aldaar 57 en 59.

Ga terug