Bij het overlijden van P.J.F.M. Hegener (1897-1957), directeur van de firma Vullinghs
Heemkronijk jaar:2013, jaargang:52, nummer:2, pag:34 -38
Bij het overlijden van P.J.F.M. Hegener (1897-1957), directeur van de firma Vullinghs
door: Redactie
Op donderdag 21 februari 1957 overleed tijdens zijn vakantie in het Zwitserse Arosa (kanton Graubünden) de heer P.J.F.M. Hegener, geboren in Eindhoven op 13 juli 1897. De overledene was directeur van de bekende Vullinghs’ Band-, Veter- en Elastiekfabrieken N.V. in Heeze. Nog niet zo lang geleden heeft drs. J. Hegener, de zoon van genoemde directeur, in dit tijdschrift Heemkronyk een driedelig overzicht gepubliceerd van de geschiedenis van de oorspronkelijk uit Heeze afkomstige Koninklijke Bandfabrieken B.V., v.h. Vullinghs’ Band-, Veter- en Elastiekfabrieken N.V., Heeze-Geldrop, in de periode 1865-2009. Drs. J. Hegener, was zijn vader na diens overlijden opgevolgd als directeur van het bedrijf.
Zoals auteur drs. J. Hegener in zijn overzicht van de geschiedenis van genoemde firma vermeldt, voerden de heren P.J.F.M. Hegener (vanaf 1917) en E.M.J. de Vlam, de zwager van P.J.F.M. Hegener, samen de directie van het bedrijf, nadat J. Vullinghs tijdens een reis naar Rome in 1950 was overleden. Deze was de laatste Vullinghs-nazaat in de mannelijke lijn. (Zie het artikel van drs. J. Hegener in Heemkronyk, jrg. 50, nr. 4, december 2011, blz. 78.)
Het onverwachte overlijden van directeur P.J.F.M. Hegener werd met een toespraak van zijn mededirecteur E.M.J. de Vlam (1896-1966), tevens zijn zwager, herdacht in de vergadering van de ondernemingsraad van Vullinghs’ Band-, Veter- en Elastiekfabrieken N.V. op 15 maart 1957. Directeur E.M.J. de Vlam bracht in deze toespraak de inzet, de werkzaamheden en de vele verdiensten van zijn overleden zwager in herinnering. De heer P.J.F.M. Hegener was medeoprichter van het Retraitehuis der paters jezuïeten in Heeze (tegenwoordig: Kapellerput), voorzitter van het Oranjecomité in Eindhoven, penningmeester bij de oprichting van het Radiomonument in het Stadswandelpark in Eindhoven en commissaris bij de N.V. Etos. Hij was oprichter en erepresident van de St.-Vincentiusvereniging in Heeze. Hij was de zoon van Johan Hegener, firmant bij sigarenfabriek Van Best in Valkenswaard, en van Dymphna Pompen uit Sterksel. Zijn moeder was een dochter van J.F. Pompen, medestichter van Vullinghs’ Band-, Veter- en Elastiekfabrieken N.V. in Heeze.
Hierna volgt de integrale tekst van de toespraak van directeur E.M.J. de Vlam nadat deze in de vergadering van de ondernemingsraad van het bedrijf op 15 maart 1957 eerst ook al het overlijden had herdacht van de heer Stienen, lid van de ondernemingsraad.
Vervolgens heb ik de droeve plicht om ook het overlijden te memoreren van mijn mede-directeur de Heer Hegener.
Het is naar mijn mening juist in deze kring, waarvan gij als vertegenwoordigers en vertrouwenslieden van het gezamenlijk personeel deel uitmaakt, op zijn plaats dit te doen, omdat de Overledene bijna 40 jaar aan het hoofd heeft gestaan van onze onderneming.-
De Heer Hegener had haar lief en schonk eraan zijn beste krachten. Door zijn plotseling heengaan is nu zijn functie van Directeur onverwacht uitgevallen en laat een grote leemte achter...
De Heer Hegener was niet alleen een goed en onkreukbaar mens, maar ook een humaan patroon.
In zijn functie van directeur dezer N.V., maar ook in zijn kwaliteit van bestuurslid van de R.K. Werkgeversvereniging, waarvan hij 34 jaren deel uitmaakte, heeft hij de belangen van deze zaak en van de Nederlandse Bandindustrie, maar ook die van de werkman en dus ook van ons personeel naar eer en geweten gediend.
Ik denk aan zijn werkzaamheden op het terrein van sociale voorzieningen. Aan het tot stand komen van Collectieve Arbeidscontracten, die de arbeidsvrede in de textielindustrie in een lange reeks van jaren heeft verzekerd.-
De overledene was een promotor van het verenigingsrecht van de arbeider, en de Firma Vullinghs was in Heeze om die reden, degene, die gehoorgevend aan de oproep van Paus Leo XIII in zijn encycliek Rerum Novarum het recht van organisatie van de arbeiders in praktijk bracht, door deze baanbrekende gedachte in eigen bedrijf te steunen en te propageren. Een stroming die in de jaren 1918/1920 door vele, ook Katholieke, patroons niet werd begrepen of die zij niet wilden begrijpen.-
Als sociaal-voelend mens gaf hij zijn volledige instemming en medewerking aan het initiatief van Mr. van Spaendonck om een kindertoeslagfonds tot stand te brengen, bindend voor de leden van onze Vereniging. Een zegenrijke, tegemoetkomende aanvulling van de gezinsinkomsten van onze Katholieke arbeiders met hun veelal grote gezinnen, die voordien juist daardoor onder zware financiële lasten gebukt gingen en in de meeste gevallen op steun van liefdadige instellingen – noodgedwongen – waren aangewezen. In liberale, socialistische en communistische kringen werd deze sociale aanvulling van het familie-inkomen smalend op platvloerse wijze in het belachelijke getrokken, maar deze critiek is op heden reeds achterhaald en zelfs door de regering wettelijk in toepassing gebracht.-
In de jaren 1936-1938 dreigde de Nederlandse Bandindustrie ten onder te gaan door de mateloze import van onze artikelen uit Japan, waar tegen uitermate lage lonen werd gewerkt, lonen, die met geen cent voor sociale voorzieningen behoefden te worden belast.
Ook Duitsland, Tsjecho-Slowakije en België, waar toentertijd, zoals in zovele landen een grote werkeloosheid heerste, pasten dumpingsystemen toe om de exportmarkt te forceren en daardoor heerste er een schrijnende werkeloosheid in de Ned. Industrie; en de bandindustrie die met enorme verliezen trachtte haar bedrijven gaande te houden, scheen haar ondergang tegemoet te gaan….
Een land als Japan verkocht de veters en elastiek toentertijd 25 à 30% onder de Nederlandse kostprijs.
Tsjecho-Slowakije, België en ook Duitsland gingen eveneens onder onze kostprijzen; U zult zich misschien nog herinneren dat onze Oosterbuurman altijd het principe huldigde van: Kanonen statt Butter.
Het was de Heer Hegener die in die sombere dagen het initiatief nam om contingentering, dat is bescherming van regeringszijde, te vragen, door de invoerquota, die ongelimiteerd waren, te beperken en aan banden te leggen.-
De Heer Steenberghe, die in die tijd Minister van Economische Zaken was, had jarenlang met de Heer Hegener in het bestuur gezeten van de Katholieke Werkgeversvereniging, zodat een introductie op dat Departement niet nodig was.
De Heer Hegener vond een gewillig oor bij Minister Steenberghe voor de hoog gestegen nood van de bandindustrie, die door de Heer Hegener met zoveel kennis van zaken naar voren werd gebracht.-
En wilt gij enige feiten, wat onze eigen zaak betreft, dan wijs ik op de pensioenregeling tijdens de oorlog voor ons personeel gesticht, waarbij zelfs arbeiders van 62 en 63 jaar in werden betrokken en waarvoor een groot bedrag, ik meen van 60 à 70 duizend gulden (harde vooroorlogse en onversneden guldens) door ons werden besteed, toen er van een wettelijke regeling nog geen sprake was.-
Een bericht in het Eindhovens Dagblad van 23-2-1957.
Ook de Vullinghs-Stichting kwam daarbij tot stand; deze was bedoeld voor aanvullend pensioen niet voorzien in de eerstgenoemde pensioenfondsregeling om oud-gedienden, die onze dienst reeds hadden verlaten te kunnen helpen of om leden van ons personeel die in moeilijke omstandigheden verkeerden door tegenslag of langdurige ziekte van hen of hun gezinsleden, te kunnen steunen.-
Ik denk aan de wachtgeldregeling vlak na de bevrijding ingesteld, toen electrische stroom en grondstoffen mankeerden, en ik moge U wijzen op het feit, dat, toen het woningvraagstuk accuut werd, wij niet schroomden onze gelden te voteren voor het bouwen en verbouwen van personeelswoningen en het verstrekken van geldelijke steun bij eigenbouw of aankoop door personeelsleden; ofschoon de behoefte aan kapitaal voor het eigen bedrijf voor verbouwingen, uitbreiding, aanschaffing en vernieuwing van machines in deze tijden voor een familie-vennootschap een nijpend probleem zijn, werden 4 woningen gebouwd in de zgn. Toversnest, 2 in de Molenstraat; onze woningen in de Kapelstraat werden gesplitst voor dubbele bewoning; 4 noodwoningen zijn er geplaatst en nog 2 andere woningen zullen in de loop van dit jaar klaarkomen.-
Er was 35 jaar geleden heel wat moed en werkkracht nodig en ook geldelijke offers werden gevraagd van Directeuren, tevens eigenaren, van een familievennootschap.-
35 jaar geleden bestonden de gebouwen van Vullinghs op een enkele uitzondering na uit versleten en onpractische werklokalen. De machines waren verouderd, onproduktief en bovendien versleten. De wijze, waarop werd gewerkt was een aanfluiting, economisch bezien.-
20 à 25 jaren is er toen geworsteld om de zaak op peil te brengen. Men werkte jaar op jaar met verlies en in de jaren 1923 tot ’27 is toen vóór alles getracht het hollend paard tot staan te brengen.-
De heer P. Hegener.
Toen wij eindelijk het hoofd boven water konden houden, zijn wij er allereerst toe overgegaan tot het vernieuwen van machines; pas later kwamen de gebouwen aan de beurt, maar dat betekende dat men 20 tot 25 jaar alle winsten heeft besteed voor aankoop van machines, dat men in die lange reeks van jaren geen cent winst uit de zaak nam en men geen cent rente ontving van het kapitaal dat door de Directeuren-eigenaars was geïnvesteerd en men zich tevreden moest stellen met een mager salaris.-
Het vergde heel wat stuurmanskunst om in de moeilijke jaren gevaarlijke klippen te omzeilen en ons scheepje in veilige haven te doen belanden, maar het is gelukt, ja zelfs om onze tegenstanders de loef af te steken!
Na het overlijden van de Heer Hegener kwamen mij bij het classificeren de documenten over voorbije jaren, die hij onder zijn berusting had, weer eens in handen en ik meende er goed aan te doen om U, voorzover gij deze vele magere jaren niet persoonlijk hebt meegemaakt, erop te wijzen, dat de positie die onze N.V. op het ogenblik met ere inneemt, niet zonder slag of stoot veroverd werd.-
Na wat U over de geschiedenis van Vullinghs hebt vernomen, zult U begrijpen, dat ik het betreur, dat het de overledene niet meer vergund is om nog een vijftal jaren met mij de scepter te zwaaien over een gesaneerd en bloeiend bedrijf en wat langer de vruchten te plukken van het resultaat van wijs beleid en noeste arbeid. God heeft het in Zijn voor ons mensen vaak onbegrijpelijke beslissing anders beschikt, en wij hebben het hoofd te buigen.-
Voor Mevrouw Hegener en haar kinderen is dit een zware slag. Moge het Geloof hen de kracht geven erin te berusten.-
Van mijn kant geef ik U de verzekering dat ik niets zal nalaten om de tijd die God mij nog wil geven, met energie en beleid te besteden om de opengevallen plaats zo goed mogelijk waar te nemen en aan onze pas benoemde Onderdirecteuren de opleiding te geven, waar zij recht op hebben, en die deze zaak nodig heeft.-
Ik hoop van harte te mogen beleven, dat ik, wanneer het tijdstip gekomen is om mijn plaats als Directeur af te staan aan mijn opvolgers, zij capabel zullen zijn om in samenwerking met onze medewerkers, zowel van onze leidinggevende functionarissen of van wie dan ook, te leiden, zodat ik met een gerust hart – zij het dan ook met weemoed, kan gaan.-
Ik vraag U leden van onze Ondernemingsraad om Uw steun. Ik weet dat gij lieden zijt, die door de functie die gij hebt willen aanvaarden, bereid zijt ook de verantwoordelijkheid hiervoor op U te nemen en Uw invloed op alle medewerkers in dit bedrijf naar eer en geweten zult uitoefenen, opdat iedereen met plichtsbetrachting de werkzaamheden zal uitvoeren die van hem mogen worden verwacht.-
Ik hoop dat gij hen zult wijzen, dat dit hun plicht is; ook in deze tijd van personeelsschaarste en dat zij zich niet zullen laten verleiden om een verkeerd begrepen gevoel van onmisbaarheid te demonstreren omdat men de wetenschap bezit dat men ook elders op het ogenblik een betrekking kan vinden.-
Deze geest, die onder enkelen, zelfs hier in ons bedrijf helaas, wel eens naar voren komt, is niet alleen oneerlijk en verkeerd, maar bovendien kortzichtig, om niet te zeggen dom, en voor hen die deze mentaliteit bezitten, zal zich dat in de toekomst zonder twijfel wreken, wanneer de vette jaren voorbij zullen blijken te zijn.
De Heer Joan Hegener, die voor het eerst in de functie van onderdirecteur, als toehoorder deze vergadering meemaakt, heet ik namens U allen van harte welkom.
De Heer Hegener Jr. die na zijn studies in de rechten en economie, vanaf september in Frankrijk werkzaam was en zich daar verdiept heeft in commerciële aangelegenheden en verkoop-techniek in de meest uitgebreide zin, en volgens de meest moderne opvattingen, zal na enige maanden zich in ons bedrijf te hebben georiënteerd, hoe ons apparaat werkt, nog enige tijd in het buitenland zich verder bekwamen om met zoveel mogelijk ervaringen zijn werkzaamheden definitief aan te kunnen vangen op 1 januari 1958.-
Intussen zal de Heer Hegener ook door de Directeur van de Textielschool worden ingewijd in het textielvak, omdat U begrijpt, dat, willen wij onze producten aan de man brengen, het noodzakelijk is dat men de kennis bezit van grondstoffen, samenstelling van weefsels en wat dies meer zij.
Eerste steen gelegd.
Geïnspireerd door het goede voorbeeld van wijlen zijn Vader, ben ik er persoonlijk van overtuigd dat de Heer Joan Hegener zich zal inspannen om in zo kort mogelijke tijd zich vertrouwd te maken met alle facetten, die voor zijn toekomstige functie onontbeerlijk zijn in het belang van deze bloeiende zaak, van allen die er werkzaam zijn, en in zijn welbegrepen eigen belang tevens.-
In die verwachtingen wens ik U mijnheer Hegener, in deze kring, welkom in ons bedrijf. Ik twijfel er niet aan, dat iedereen van hoog tot laag, zich zal beijveren U met genoegen de inlichtingen te geven, die gij voor de vorming van Uw toekomstige taak nodig mocht hebben; een taak die Uw Vader met zoveel succes en toewijding gedurende bijna 40 jaren heeft vervuld en die gij, naar wij allen hopen, eveneens straks in goede harmonie en samenwerking met de Heer Peter de Vlam, Uw toekomstige mededirecteur, zult kunnen overnemen.-
Geachte vergadering,
Ik moge besluiten met U te verzoeken te willen opstaan om voor de zielerust van Uw overleden Directeur gezamenlijk een gebed uit te spreken.
ONZE VADER……….