Sterksel en Heugten
Heemkronijk jaar:1964, jaargang:3, nummer:7, blz.156 -157
Sterksel en Heugten
door: C.J.A.v.Helvoort
STERKSEL was sinds 1172 een allodiaal landgoed van de abdij van Averbode tot het 12 juli 1795 werd verkocht. Koper werd toen Adriaan Pompen uit Leende. Het geheel omvatte toen 5 grote pachthoeven. Geheel Sterksel kwam later in bezit van de N.V. de Heerlijkheid Sterksel, die in de twintiger jaren failleerde, het bezit werd verkaveld.
In 1431 krijgt Sterksel een eigen geestelijke bediening, maar de eigen kapel wordt eerst in 1457 gebouwd en ingewijd. Een kannunnik van Averbode bedient ze, later de pastoor van Someren en nog later de pastoor van Maarheeze. In 1866 bouwt de familie Pompen de kapel die er thans nog staat als pakhuis van de boerenbond. De tegenwoordige kerk is van 1927.Slaan we tegenover de kapel links af dan zien we enkele grote boerderijen en als we het Sterksels kanaal volgen tot aan de brug komen we op de Panweg, die als kerkweg vroeger al naar de grenskerk voerde. Langs de hoef aan de Pan een landgoed van Philips, vervolgens langs de Panhoeve en de electrische centrale komen we over een hoofdweg aan de villa Heuchten.
Heuchten is een landgoed als Sterksel, in 1223 door Dirk van Altena als vrij goed afgestaan aan de abdij der adellijke cistencienzer nonnen van Roermond. Het was niet als Sterksel een vrijheid, maar waarom niet is mij niet kunnen blijken.
Achter de villa aan de Sterkselse Aa staat nog een stenen grenspaal. Hier kwamen vroeger de grenzen van drie landsheren samen. Hier wordt ook de kruiseik dikwijls als grensscheiding genoemd. Op de rivier stond hier een korenmolen door waterkracht gedreven en bij gebrek aan water door een paard, waarom men hem ook rosmolen noemde.
Na de vrede van Munster had de abdis van Roermond nog al last van de inmenging in haar rechten van de Prins van Oranje als eigenaar van Cranendonk. Zo liet de drossaart van Cranendonk in 1651 het molentje afbreken. Op verschillende klachten van de abdij beschikte de prins als baron van Cranendonk in 1659 afwijzend, maar waaraan hij zijn rechten ontleende blijkt nergens.
In 1771 is Heuchten verkocht aan de familie van Moorsel te Helmond, later is ook dit grote landgoed verkaveld.