Uit de gemeentelijke oudheidkamer Geldrop (nr.4)

Heemkronijk jaar:1990, jaargang:29, nummer:4, pag:120 -124

UIT DE GEMEENTELIJKE OUDHEIDKAMER GELDROP

door: A.G.W.G. van Asten

 

WIE WAS PROFESSOR DR. PIETER ROELOF MICHAËL?

In de oudheidkamer bevindt zich enige documentatie met foto's van de in Geldrop geboren en in de medische wereld zeer bekende dr. Pieter Roelof Michaël (1892-1985). In deze bijdrage besteden we aan hem enige aandacht.

 

FAMILIEACHTERGRONDEN

Op 28 januari 1892 zag Pieter Roelof Michaël het levenslicht als tweede kind van het echtpaar Abraham Pieter Michaël en Willemina Elshout. De eerstgeborene in het gezin, een meisje, was in 1890 twee weken na de geboorte overleden en Pieter Roelof was dus de oudste zoon. In 1894 werd zijn broer Roelof Leonard geboren en daarna volgden nog zes kinderen, die allen vroeg overleden. Alleen de jongste, Willem Abraham, geboren 25 oktober 1904, werd iets meer dan vijf jaar oud (1).

Het gezin woonde in Geldrop aan de Hofstraat no. 2. Het pand was eigendom van vader Michaels werkgever, Mr. Hubertus P. Hoevenaar van Geldrop, heer van het kasteel Geldrop. Hij overleed in 1886. Zijn weduwe, mevrouw Hoevenaar van Geldrop, geboren Jonkvrouwe Anna Maria Marciane Catharina Holmberg de Beckfelt, legateerde het huis bij haar overlijden in 1905 aan vader Michaël.

Van de voorouders van de Michaëls weten wij dat zij in het midden van de 18de eeuw uit Hessen (Thorn Hosbach) naar Brabant zijn gekomen. Zij woonden in Den Bosch, Casteren, Hoogeloon en Hapert. Onder de voorouders vinden wij schoolmeesters, landbouwers, en handwerkslieden. Enkele van hen ontvingen financiële steun van ”Welstand”, de maatschappij tot bevordering van Welstand, voornamelijk onder landlieden, zoals deze op hervormde leest geschoeide maatschappelijke organisatie voluit heette (2).

In Hapert behoorden de Michaëls tot een kleine groep van zeer orthodoxe protestanten (3). Wellicht is deze achtergrond niet vreemd aan het feit dat vader Abraham Michaël in 1882 uit Hapert naar Geldrop kwam om in dienst te treden van de kasteelheer aldaar. Deze heer en zijn echtgenote waren de orthodoxie zeer toegedaan en mevr. Hoevenaar van Geldrop stichtte in 1880 de Vrije Gereformeerde Gemeente in Geldrop, waaraan dominee J. Meijer van 1884 tot 1898 verbonden is geweest. Bij zijn vertrek hield de gemeente op te bestaan, maar tien jaar later is de Gereformeerde Kerk in Eindhoven geïnstitueerd. In het kerkje van de gemeente Geldrop is het huwelijk van vader en moeder Michaël op 11 juli 1889 bevestigd en Pieter Roelof werd daar 28 februari 1892 gedoopt.

 

JEUGD IN GELDROP EN STUDIETIJD

Over zijn jeugd in Geldrop is weinig bekend. Uit aantekeningen en brieven in zijn archief maakt Michaël er wel melding van dat in zijn jongensjaren de verhouding tussen katholieken en protestanten in Geldrop niets te wensen overliet. Verder vertelt hij dat de "evangelisten" die mevrouw Hoevenaar van elders liet overkomen voor de zondagse preek, in zijn ouderlijk huis werden ondergebracht. Het was op advies van één van hen, Ds. H.J. ter Avest, dat Pieters ouders besloten hem te bestemmen voor het onderwijs. Zeer tegen zijn zin in, zoals later zou blijken, werd hij op de kweekschool met internaat "De Klokkenberg” te Nijmegen geplaatst. Zijn ouders hadden graag gezien, dat hij predikant werd, maar hij voelde zich daar niet aangesproken. Tenslotte werd tot de geneeskunde besloten en begon hij zijn studie aan de rijksuniversiteit te Utrecht (1911-1918). Hij promoveerde op 25 september 1923 op een dissertatie over ziekelijke aandoeningen van de gewrichten. De opdracht daarvan aan de familie Van Tuyll vindt zijn reden in de financiële steun gekregen tijdens zijn studietijd (4).

 

HUWELIJK EN WERK

Op 27 februari 1924 trad de jonge Michaël in het huwelijk met Josina Johanna van Vloten. Zij was secretaresse van zijn vroegere leermeester in Utrecht, professor Lameris. Hij maakte met haar een huwelijksreis, tevens studiereis, langs verscheidene Duitse en Zwitserse steden en bezocht diverse ziekenhuizen en klinieken. Hij legde vele contacten, waar hij later in zijn werk veel aan zou hebben. Het huwelijk bleef kinderloos. Het is bekend, dat dit een groot verdriet betekende voor het echtpaar.

Een overzicht van prof. Michaels werkzaam leven:

-     Assistent heelkundige kliniek                             1918 - 1920

-     Prosector heelkundige kliniek                             1920 - 1926

-     Promotie                                                              1923

-     Privaat docent heelkunde                                    1926 - 1927

-     Chirurg ziekenhuis "Eudokia” Rotterdam             1927 - 1929

-     Hoogleraar heelkunde R.U. Groningen (5)           1929 - 1937

-     Heelkundige gemeenteziekenhuizen

       's-Gravenhage                                                      1937 - 1957

-     Buitengewoon hoogleraar V.U. Amsterdam          1953 - 1957

-     Gewoon hoogleraar V.U. Amsterdam                    1957-1962

Verder was hij lid en voorzitter van "Het Oranje Kruis" en bestuurslid van het Nationaal Rampenfonds en het Carnegie Heldenfonds (6).   

Duidelijk is dat Professor Dr. Michaël zich in al zijn functies in Rotterdam, Groningen, Den Haag en Amsterdam profileerde als een wetenschapper, een zeer begaafd docent en een vooraanstaand auteur op medisch gebied. Naast zijn werk maakte hij zich verdienstelijk voor aanverwante instellingen en kreeg hiervoor veel waardering (7).

Op 23 maart 1985 is Pieter Roelof Michaël 93 jaar oud te Warmond overleden nadat hij reeds jaren dement in een beschermde omgeving was opgenomen. Op zijn begrafenis, 28 maart op Rhijnhof te Leiden, was slechts een klein gezelschap belangstellenden samen gekomen. Maar onder hen uit alle kringen van zijn vrienden en uit bijna alle perioden van zijn leven, hem niet waren vergeten.

 

NOTEN

(1)         Gegevens uit het Gemeentearchief Geldrop.

(2)          Zie: W. de Vries, "Nakomelingen van de beroemde 'Geuze Els'", in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie deel XXIII, ’s-Gravenhage 1969, p, 66-97. N.B. (N.B. Zoals zoveel protestanten rond 1800 in Kempenland stammen de Michaëls indirekt af van de beroemde, tevens beruchte 'Geuze Els', een fel protestantse vrouw,    genaamd Elske Joosten, die in het midden van de 17de eeuw met haar man Aert Jansen leefde te Hapert.)

Zie ook: W. de Vries, 150 jaar Welstand; deel XXIII uit de reeks Bijdragen tot de geschiedenis  het zuiden van Nederland, Tilburg 1972,. p. 260-261, 270-271.

(3)           Idem, p. 270-271.

(4)            De titel van het proefschrift luidt: Asteochondritis Deformans Juvenilis. De opdracht staat afgedrukt op de eerste pagina: "Aan de Hoogwelgeboren Vrouwe A. Baronesse van Tuyll van Serooskerken geb. Hoevenaars van Geldrop”. Een exemplaar van het proefschrift bevindt zich in de oudheidkamer.

(5)             Bij de aanvaarding van het hoogleraarsambt sprak prof. Michaël een rede uit getiteld "Over de onzekerheid in de geneeskunde", uitg. J.B. Wolter Groningen 1929. Ook van deze rede is een exemplaar in de oudheidkamer aanwezig.

(6)              Meer gegevens over prof. Michaël in: M. Knape, Levensbeschrijving van een chirurg, p. 9-15, in 1985 samengesteld met medewerking van de gemeentearchiefdienst Geldrop. Een exemplaar is aanwezig in de oudheidkamer.

(7)               Voor zijn verdiensten werd hij onderscheiden met de  gouden medaille van de gemeente 's-Gravenhage, het Mobilisatie-Oorlogskruis, het Kruis van verdienste Nederlandsche Roode Kruis, het Herinneringskruis 1939-1940 Nederlandsche Roode Kruis, het Mobilisatiekruis 1914-1918, de Zilveren medaille Carnegie Heldenfonds, de Ridderorde St. Gregorius de Grote, de Gouden Mgr. C. Veningspenning Katholieke Nat. Bond v. E.H.B.O.

 

Ga terug