Het was de moeite waard

Heemkronijk jaar:1985, jaargang:24, nummer:1, blz.4- 11

HET WAS DE MOEITE WAARD

door: A.L.M.Th. Veldhuizen-van Geffen

Het leek de ark van Noach wel die leegliep op die vroege ochtend van de 17de april 1926 op het station in Heeze. Het dorp liep uit om naar de bonte stoet te kijken die zich in beweging zette richting Muggenberg,

'n optocht van voornamelijk koeien in allerlei leeftijdsfasen die log sjokkend en met duidelijke tegenzin zich voort lieten porren. Een koe is niet zo'n stapper! Een drabbig spoor van hun aanwezigheid lieten ze achter zich; doch dat hoorde toen bij het straatbeeld. De ietwat aanstellerig gillende biggen en knorrende varkens  -of ze nu al gekoeld werden-  troonden mee in de stoet op platte karren getrokken door Bles van het zware kaliber, die onverwacht vrolijk getooid was met een juk vol vrolijke belletjes en rode kwasten. De kippen en hanen in hokken en manden niet zicht-  maar wel hoorbaar aanwezig, kakelden en kukelden of ze hun ei niet kwijt konden. Twee- en viervoeters van verschillend pluimage sloten de stoet.

Verbaasd en argwanend bekeken de dorpelingen deze invasie van vreemd volk, dat er intussen 'n heel karwei aan had zijn veestapel in goede banen te leiden via de (nu Oude) Stationsstraat, Emmerikstraat, de buurtschappen 't Kruis en Oude Molen naar de nieuwe thuishave op de Muggenberg. Het gekrakeel van de dieren, het geratel van de hoge karrewielen op de kinderkopjes, gaf even 'n deining teweeg in het dromerige dorpje, zodat de smid en de slager op de hoek, de koster en de bakker met vrouw en oma even hun stiel in de steek lieten om te kijken wat er gaande was. Men stiet elkaar aan en zei: "Wat, komen die Limburgers hier boeren?! "

Een Limburgse boerenfamilie verhuisde van Roggel (achter Heijthuizen) naar het Brabantse land met heel haar hebben en houwen, met al haar roerend goed. Dagen, zelfs weken tevoren, iedere keer wat het best gemist kon worden, waren het huisraad en de meubels, de blauwe broodkast met de ruitjes, de zware houten bedden en kippeverenmatrassen, het grote kolenfornuis, het hooi en stro, de landbouwmachines en wastobben en natuurlijk nog veel meer zoals de voedselvoorraad versjouwd op hoge karren per paardekracht. Een hele dag gaans! Vandaag kwam de levende have per spoor. Zo verhuisde men in die dagen!

De nu 84-jarige mevrouw Fien van de Vin-Veekes vertelt met pretoogjes hoe zij toen als jonge dochter van 25 lentes met haar vader en twee broers het migratie- avontuur begon. Hoe zij met jeugdig optimisme begon aan een nieuwe toekomst en de durf en energie had zich een plaatsje te veroveren in een toen nog gesloten dorpsgemeenschap.

"Mijn vader kocht de boerderij van de gebroeders van der Heijden. Ondanks de slechte grond en betreurenswaardige staat waarin de boerderij verkeerde, dacht hij hier meer kansen te hebben een goed bestaan op te bouwen dan in Limburg. We vonden het vreselijk om uit de vertrouwde omgeving weg te trekken. Veel familie en vrienden bleven achter. Er waren trouwens meer families uit Roggel die de moed hadden ergens anders opnieuw te beginnen.

Zoals de families Dirks en Beenders en Thieu Jansen die als knecht meeging, die vestigden zich in diezelfde tijd in Sterksel.

We kwamen niet in een gespreid bedje en voordat het zover was . . .

Doordat het vee in de wei stond, werd begonnen met het verbouwen en moderniseren van de stallen. Van de ouderwetse potstal werd een verharde koestal gemaakt, er kwam een gierkelder bij, varkenshokken en nieuwe grote kippenkooien achter het huis. Nu snap ik niet hoe we het allemaal voor elkaar kregen. Stel je voor . . . er was nog geen elektriciteit, geen waterleiding noch riolering en geen verharde weg. (Die weg kwam pas in 1973!). Karresporen dus!  Pech was, dat deze veel smaller waren dan in Limburg. Onze karren hadden bredere assen, dus onze wagens moesten door de smid veranderd worden. Alles was anders! Er waren zelfs nog beddekoetsen, zoals we de bedstee noemden; die had ik zelfs nog nooit gezien.

Van lieverlee kwam de buurt eens kijken hoe we boerden, we deden alles anders dan zij; ze vonden ons te modern en ze vonden het maar niks. Zo gaven ze b.v. de 'goede raad' geen haver te zaaien, daar de grond hier niet geschikt voor was; maar ons vader ging zijn eigen gang. Toen na verloop van tijd een rijke oogst binnengehaald werd, ging men hem en de broers zien als goede boeren en buren en werden we volledig geaksepteerd.

Het huishouden kwam vanzelfsprekend geheel op mij neer, maar ik was jong, gezond en wist van aanpakken. We huurden trouwens meteen een dienstmeid, zoals dat toen heette. Dat was Catrien van den Heuvel, oudste dochter van Hermes, die tevens overburen waren. Vijf jaar werkten we samen als goede vriendinnen en dikwijls hadden we veel plezier. Onder de huishoudelijke taken viel ook de verzorging en het voeren van alle dieren en het melken van de koeien; we vonden dat typisch vrouwenwerk vanwege hun zachtere handen. We bakten zelf ons wittebrood  -het roggebrood bracht de bakker-  en op zaterdag onze beroemde vlaai; voor deze streek ook iets nieuws en . . . de buurt kwam proeven en het kunstje afkijken. Als ik dan nog denk aan de drukke tijd van de slacht, het inmaken en wecken, ook de groenten en fruit van eigen bodem! Geen wonder dat we om vijf uur moesten opstaan, onze dag moest wel langer zijn dan van de burgermensen.

Als ik in de winter om 6 uur naar de vroegmis ging, het buiten aarde-donker was en de weg slecht, dan ging buurvrouw Mie de Win altijd mee en lichtten we ons bij met de stallantaarn, zodat we 'n beetje konden zien waar we liepen. Voordat we de kerk ingingen stalden we de lamp achter de heg van slager Nieskes.

De Muggenberg was een gezellige buurt. Er stonden vier boerderijen, nu nog alleen die van ons. Onze naaste buur was de familie de Win en even verderop woonde de familie Dijseldonk. De overburen was Hermes van den Heuvel en zijn gezin. Er heerste een hechte gemeenschapszin, men hielp elkaar in alles, ook met de oogst binnenhalen, hout hakken, enz.

We hadden drie stieren op stal staan die eigendom waren van 'n plaatselijke vereniging. Als een koe gedekt moest worden dan kwam de boer met de koe naar ons toe, een van de drie werd van stal gehaald en als de paring geslaagd was . . . was iedereen tevreden. (Een soort spermabank dus, maar wel natuurlijker en gezelliger  -althans voor de stier-  dan de steriele, efficiënte toestand van vandaag)  (1).

Ook hadden we 'n anti-schurfthok. Als 'n dier de schurft had en geloof me dat dat een nare kwaal was, dan werd het dier in dat hok geplaatst maar met de kop buitenboord. Door middel van een of ander gas werden de dieren dan gereinigd. Dit alles was het werk van Thieu, mijn man, waarmee ik in 1931 trouwde en die ik al kende voordat ik in Heeze kwam. Hij kwam van Neeritter, een dorp tegen de Belgische grens en was 'n boerenzoon uit een groot gezin. Hij was een trouwe verloofde, want vijf jaar lang kwam hij op zondag op de fiets naar ons en een retourtje was toch gauw 'n uur of vier trappen. Bij slecht weer nam hij de trein.