Rampen over Leende.

Heemkronijk jaar:1965, jaargang:4, nummer:2,  blz.22 -26

RAMPEN OVER LEENDE. De Pesttijd

door: J. van der Zanden 
                                                
Van allerlei soorten van rampen, die in den loop der tijden gehele landstreken of gewesten hebben geteisterd, heeft Leende zijn aandeel gehad.  Benevens de verhalen van vele historieschrijvers en anderen welke de krijgsverrichtingen in deze streken beschrijven, zijn er van oudere datums originele beschrijvingen van grote rampen o.a. over de pesttijd van J.v.Heumen pr. in "den Sterfelijken Adam” terwijl pater Dom. de Jong van de Achelse Kluis in de Kronyk van Heeze van H.v.Moorsel, een opsomming doorgeeft van allerlei wederwaardigheden, waarbij ook de bewoners van Leende betrokken waren. Werd Leende en omgeving in de loop der tijden vaak getroffen door schrikwekkende tekenen in de lucht, welke een naderend onheil voorspelden, strengen winters, waarin bittere armoede werd geleden, natte zomers, waarin vele veldvruchten bedierven, zware hagelbuien, welke in korte tijd aanzienlijke schade verrichten aan de veldgewassen, zware stormen en orkanen, tijdens welke kerktorens en molens omwaaiden en grote schaden toebrachten aan de scamele woningen van leem en stro, aardbevingen welke een verschrikkelijke angst onder de mensen teweeg brachten; de reformatietijd, welke de katholieken van hun vrijheid van Godsdienst beroofden; de schrikwekkende plakkaten, als zovele waarschuwingen, welke door onze voorouders echter vaak genegeerd werden, zware belastingen, oorlogsheffingen reconitiegelden  etc., van al deze beroerten zijn ook de mensen van Leende en omgeving gedurende 3 eeuwen de dupe geweest. Van al deze rampen, moet evenwel de pesttijd, welke in het jaar 1637 op z’n hevigst in Leende woedde, als een der verschrikkelijkste aangemerkt worden.
In een Slavische Sage werd de pest voorgesteld, als een jonkvrouw in een schrikwekkend doodsgewaad. Overal waar ze kwam in stad en dorp, liet ze haar linnen doodskleed waaien en dan verstomde alle vreugde en luidruchtigheid onder de mensen en dan werden de gezichten bleek en de woningen ledig en luidden de doodsklokken. De pest, afkomstig uit Afrika, begon het felst in ltalië (Carolus Borromeus in Milaan) en verspreidde zich vandaar over geheel Europa. Vooral Antwerpen moet zeer zwaar getroffen zijn geweest, Bekend is het verhaal van een brouwer uit Antwerpen, die een pater Capucijn, die in een tent op de markt huisde de en de zieken verzorgde in zijn huis opnam, toen het te koud werd. De pater kon over bier beschikken zoveel hij wilde. Hij gaf het zijn patiënten te drinken en allen die van dit bier dronken behielden het leven, terwijl de gezonden bij het  drinken van dit bier van de gevreesde ziekte gevrijwaard bleven. Opmerkelijk is het, dat mensen die met "toeback" werkten van de ziekten vrijbleven.
Uit het parochiearchief van Leende van 1637 (in 1818 opnieuw overgeschreven) tijdens het pastoraat van Jacob Joan van den Broucke, een Leendenaar, die van 1596 tot 1645, dus 47 jaren lang Pastoor was in zijn eigen woonplaats, tekent Mr. van Moorsel op p. 12 van de Kronyk aan:
"dat alhier int jaer 1637 een verwoestende pest heeft geheerscht, die366 naar het graf gerukt heeft, en dat in dat zelfde jaer den pastoor "gebannen werd en de doopboeken gestolen. De inwoners waren, om de ziekte te ontwijken, naar zekere velden of bossen gevlucht, die nog de naam van pestholen dragen."
De Leendenaren vluchtten naar een moerassige streek gelegen langs de rivier "de Aa" genaamd "de Meneuwsels". Deze plaats moet nog lang de naam van “Pestvelden” hebben gedragen. Volgens oude overleveringen moet ook ten Noorden van Leende in  de z.g. "Ziggen" zo'n schuilplaats geweest zijn.
In de "Hulsbroeken“ van de “Ziggen" ligt nog een perceel, kad. B no. 99  -  110 – 111 en 112 dat voor 60 jaren nog de naam van *Hel" droeg. Ook deze percelen grensden aan de "Aa“. Het tegenover liggende perceel, kad. B no. 1217 heette "de Vogelenzang". Op oude veldkaarten, treft men van zeer veel plaatsen, tot zelfs aan de Maaskant oude veldwegen aan, met de naam van "lijkweg" of ”lijkstraat". Deze veldwegen zijn meestal buiten het bebouwde gedeelte van de plaats gelegen, zeer waarschijnlijk om besmetting te voorkomen, tijdens het vervoer der lijken.