wapen herbertus van Heeze
Heemkronijk jaar:1962, jaargang:1, nummer:3, blz.3 -4
HET WAPEN VAN HERBERTUS HEER VAN HEEZE
door: C.J.A. van Helvoort.
Onze Heemkundekring gaat voor de aanvang van zijn geschiedenis uit van het geslacht van maar in het bijzonder naar Herbertus, Heer van Heeze, waarvan vast staat, dat hij in 1172 Heer was van Heeze. Onze Heemkronyk heeft daarom diens familiewapen als embleem voor de omslag gekregen.
We Heeze, weten over het algemeen nog veel te weinig van dit geslacht en daarom is het zeker dienstig als in onze periodiek, zij het dan ook met stukjes en brokjes, gegevens kunnen worden verzameld om aan het wazige der figuren wat gestalte te kunnen geven. Ik wi1 mij ditmaal tot het wapen van de familie beperken. De Kronykomslag geeft dit wapen weer als een enigszins ovaal en bol schild, beladen met dwarsbalk, waaronder twee molenijzers. In zijn wapenboek van Keulen, Gulik en Kleef zegt Jahne, dat het wapen van het geslacht Heeze was een dwarsbalk in het schildhoofd, vergezeld van twee molenijzers. De kleur van het schild is niet bekend omdat de gegevens alleen zijn gevonden op een grafzerk in de kerk van Eindhoven. Kremer, die Jahne weergeeft, haalt ook nog enkele leden van het geslacht aan als 1135 Walter de Hese en Cuno; 1172 Herbertus heer van Hese en zijn broeder Henry; 1223 Reijnarth de Hese. Ons Kronykwapen is overeenkomstig deze gegevens afgebeeld. Het moge dan al het wapen zijn van families uit het geslacht van Heeze, van Herbertus is het naar mijn oordeel niet.
Bij al het vage Wat we van deze familie weten, is het wapen van Herbertus volkomen bekend. Het al verschi11ende malen aangehaalde stuk, waarbij hij Sterksel in 1172 verkocht, is in zijn oorspronkelijke staat als perkament charter met uithangend zegel nog aanwezig in het archief van de Norbertijner abdij te Averbode en het zegelafdruk is nog volkomen gaaf, alleen het omschrift is grotendeels afgebrokkeld. Hierop kan men alleen nog lezen “Sig.....Heze". Bovendien is daar nog een tweede zegelafdruk bewaard, waarvan een stuk is afgebroken, maar dat verder ook nog het schild duidelijk weergeeft. Dit hangt aan een charter van 1211. De zegelafdrukken zijn van roodbruin was of lak en we kunnen er de kleur van het wapenschild dus ook niet van afleiden. Het zegel is volkomen rond, het is een zogenaamd broodzegel en iets boven de middellijn loopt een balk. Molenijzers zijn niet aanwezig.
Mgr. Dr. G. Bannenberg deelt mij nog twee wapenschilden mee van de familie van Heeze. Het een heeft esn veld van keel (rood) beladen met 3 vijfpuntige sterren van zilver 2 en 1 en het ander is een veld van goud beladen met een boom in groen.
We hebben hier nu vier wapenschilden, die we moeten onderbrengen in 4 takken van de familie van Heeze. De familiewapens geven de verschillende takken aan, dat de spelling van de familienaam nog al verschillend is, kan van geen invloed zijn. We mogen ook wel aannemen dat deze familienaam is afgeleid van het grootgrondbezit, dat deze familie in Heeze moet hebben verkregen. Alleen van Herbertus weten we, dat hij Heer van Heeze was. Hoe men Heer werd van een vrije grondheerlijkheid is mij niet bekend, maar het bezit van de grond zal wel de voornaamste faktor zijn geweest. Wie aan Herbertus is voorafgegaan en wie hem is opgevolgd, totdat Willem van Horne heer van Heeze is geworden wie zal ons dit zeggen?