De firma Th. Vlemmings in Geldrop

Heemkronijk jaar:2018, jaargang:57, nummer:2, pag:14 -18

De firma Th. Vlemmings in Geldrop

door: Gerard Steeghs

Inleiding

In 1880 brandden de huizen op Nieuwendijk 23 en 25 in Geldrop af, waarna ze gesloopt werden. Daarna werd het perceel van Nieuwendijk 25 in juli door de weduwe Elisabeth van de Plas-Verkuijlen (1812-1893) via een openbare veiling voor f 600,- verkocht aan landbouwer Wilhelmus Vlemmings (1814-1880). Kort daarop overleed Willem en startte zijn weduwe Maria Vlemmings-van Stekelenburg (1821-1899), die achterbleef met vijf kinderen, met de nieuwbouw.

Reeds in april 1881 kreeg haar toen twintigjarige zoon Theodorus (1860-1900), geregistreerd als ‘vleeschhouwer’, een vergunning tot het oprichten van een slachterij. Drie jaar later trouwde hij met de Lieshoutse Meglien Kusters (1853-1932), dochter van de eigenaar van smederij Kusters. Theodorus bleef, nu samen met zijn vrouw, in het ouderlijk huis bij zijn moeder wonen.

Waarschijnlijk, mede door invloed van zijn schoonfamilie, verkocht Theodorus Vlemmings in 1884 al fietsen (vélocipèdes). In ieder geval stond hij reeds in 1888 behalve als ‘vleeschhouwer’ bekend als koopman. Het duurde niet lang meer of hij ging zich meer concentreren op de handel in fietsen. Hierdoor kwam er in januari 1894 een nieuwe reparatie-inrichting en reeds in mei 1896 liet Theo een eigen ‘Vlemmings-wiel’ vervaardigen in Engeland. In 1897 werd er een smederij bijgebouwd. Theo kreeg in maart de vergunning tot oprichting van deze smederij, die voor 1 mei in werking moest zijn gebracht.

Advertentie van 'Vlemmings' in de Meierijsche Courant uit 1890.

De Firma Th. Vlemmings in 1913.

Theodorus Vlemmings verkocht niet alleen fietsen, zijn zonen vergaarden ook grote bekendheid op de fiets. Johan (1890-1903) was een vermaard kunstrijder, Willem (1885-1962) was uitermate goed in het langzaam rijden en Janus (1887-1960) was tijdens het ringsteken niet te kloppen. In die jaren was het wielrijden nog een elitesport, simpelweg omdat de rijwielen met bedragen boven de f 200,- te duur waren voor Jan Modaal.

Geldropse wedstrijdwielrijders in 1894 met in hun midden Willem (m) en Theodorus (r) Vlemmings.

Per 1 januari 1896 werd daarbovenop nog een provinciale belastingheffing op rijwielen van f 5,- per jaar ingevoerd. Toen hier sprake van was, leidde dit tot een ingezonden stuk in de Peel en Kempenbode van 3 augustus 1895 met als titel ‘Meer dan Hatelijk’. De schrijver memoreerde dat de laatste jaren een vrij talrijke klasse wielrijders was ontstaan van werklieden, wevers, landbouwers en knechten die voor f 15,- tot f 40,- gebruikte, degelijke rijwielen kochten om, bij gebrek aan een tram- en spoorverbinding op het platteland, grote afstanden af te kunnen leggen. De rijwielbelasting zou hen, die ongeveer f 5,- per week verdienden, noodzaken hun oude fiets op te ruimen, terwijl de mensen van stand dit bedrag voor hun wielersport wel konden opbrengen. Was getekend ‘Velophilis’.

De verkoop van motoren

Na het overlijden van Theodorus op 14 november 1900 zette zijn weduwe Meglien Kusters de zaak voort. De oudste zoon Willem was toen vijftien jaar oud en de jongste Harrie (1898-1952) twee jaar. Aanvankelijk kreeg zij hierbij de steun van haar broers, de machinefabrikanten Kusters uit Lieshout.

Janus van Rooij, die van oktober 1897 tot september 1898 inwoonde bij het gezin, werkte als smidsbaas bij 'Vlemmings', maar na de dood van Theodorus wilde de weduwe zich niet associëren met Janus. Dientengevolge richtte deze eind december 1900 een werkplaats in tot het fabriceren en repareren van en het handel drijven in rijwielen, ten zijne woonhuizen (Nieuwendijk D16). In een advertentie in de Meierijsche Courant gaf hij verder aan dat hij de methode der vroegere fabriek om door middel van publieke veilingen de omzet van rijwielen in grote getale, doch van minstens verdachte kwaliteit, te bevorderen, niet zou volgen. Als reactie hierop werd door de weduwe Meglien Vlemmings-Kusters per 1 januari 1901 een bekwaam technicus geëngageerd, die zeer ervaren was in het fabriceren en repareren van rijwielen. Dit was Johannes van den Bosch, voorheen meesterknecht smid bij de familie Kusters in Lieshout en vanaf maart 1901 inwonend bij de familie Vlemmings.

Later werden successievelijk haar zoons Willem, Janus, Johan en Harrie in de zaak opgenomen en behield deze de naam Firma Th Vlemmings. Omdat men begreep dat in de handel goede communicatie belangrijk was, werd de Firma Th. Vlemmings een van de twintig eerste abonnees, toen op 27 december 1904 het telefoonnet in Geldrop in gebruik werd genomen.

Reeds in 1901 werd door de amper zestienjarige Willem het eerste motorrijwiel aangeschaft, een Simplex met Minerva motor, doch eerst in 1910 nam de motorhandel een grote vlucht en had de Firma Th. Vlemmings hiermee in Nederland een grote reputatie verworven, mede doordat de firmanten in die tijd de nieuwe importeur voor het toonaangevende motorrijwiel Saroléa waren geworden. Ook het Zwitserse Moto Sacoche werd toen door ‘Vlemmings’ geïmporteerd. De eerste advertentie van de Firma Th. Vlemmings met motorrijwielen dateert van 16 mei 1903 in de Meierijsche Courant.

De Belgische wapen- en motorfabrikant Saroléa was een van de eersten die eigen fabriekscoureurs in dienst hadden, zodat het merk bij vrijwel alle motorevenementen prominent aanwezig was. Na de Eerste Wereldoorlog begon Harrie en hervatte Janus de deelname aan de vele motorwedstrijden en werd door hen menig eerste prijs gewonnen. Vooral Harrie onderscheidde zich als behendig, brutaal en allround rijder en maakte naam in de zwaarste ritten, altijd op Saroléa.

Nadat het importeurschap van Saroléa in 1931 overging naar GJoh Bruinsma uit Amsterdam, bleven ze nog wel Saroléa-dealer en importeur van Excelsior en Stock Kardan motoren. Toch stopte men uiteindelijk in 1933 definitief met de verkoop van motorfietsen. Uitzondering hierop waren de eerste oorlogsjaren, toen bij gebrek aan auto’s wel weer motorfietsen werden verkocht.

De Firma Th. Vlemmings in 1932.

De overgang naar automobielverkoop

Omdat het de familie Vlemmings toeleek dat de auto toekomst had, schafte men in 1905 de eerste auto aan, een 1-cilinder Darracq. Hiervoor werd op 29 september van dat jaar een vergunning afgegeven voor het berijden van Rijkswegen. Alvorens te starten met de handel in automobielen en motoren, werden reeds reparaties verricht aan de paar automobielen die toen al in Geldrop rond reden. Hiervoor plaatste het bedrijf op 1 juli 1905 een advertentie in de Meierijsche Courant. In 1906 werd ‘Vlemmings’ al dealer van de Nederlandse Eijsink automobielen. Nadat de motor- en rijwielwet per 1 januari 1906 een nummerbewijs met provinciaal nummer verplicht stelde, vroeg men in dat jaar twee rijvergunningen aan (N83 en N349) en adverteerde met de mogelijkheid automobielen te huren. In 1907 adverteerde het bedrijf reeds met auto’s van de merken Piccolo (Duits) en Prima (Frans). In dat jaar volgde ook de verkoop van de eerste wagen aan de gemeente Geldrop.

Het autobedrijf werd van steeds grotere waarde. Daarom liet men, na in februari 1912 een vergunning verkregen te hebben, door aannemer Leo Cox-Stans naast de woning voor f 2.158,- een autogarage bijbouwen. Hiertoe werd in februari 1912 van zadelmaker Johannes Litjens (1856-1934) voor f 500,- een deel van diens tuin gekocht. Men ging heel voortvarend te werk en in december 1913 stond men dan ook al met zes motoren en een kleine auto op de elfde RAI-tentoonstelling.

Advertentie van de Firma Th. Vlemmings betreffende de verhuur van automobielen uit de Meierijsche Courant van 1916.

Ondanks de moeilijke tijd van de Eerste Wereldoorlog vond in 1917 een ingrijpende verbouwing van de winkel, kantoor en woonhuis (vergunning 20 januari) en woonhuis met werkplaats (vergunning 23 april) plaats. De voorgevel onderging hierbij een totale metamorfose. In die periode werden ook nog gemobiliseerde soldaten ingekwartierd in de grote garage.