Lezing: Het Brabantse landschap, de vorming daarvan en zijn vroege bewoners
Door: Jan Broertjes
Datum: 8 mei 2025 om 20.00 uur
Locatie: De Heemkamer, De Pompenmaker 6, Heeze

Rond 2,5 miljoen jaar geleden begon het Kwartair, de vierde geologische periode. Het Kwartair is bekend vanwege de afkoeling van de aarde, waarbij een aantal ijstijden optraden.

Nederland ligt aan de rand van de Noordzee, waarin diverse rivieren uitmonden. Die rivieren waren Rijn, Maas, oostelijke rivieren en de Schelde. Zij brachten veel afbraakmateriaal uit het hoger gelegen achterland met zich mee. Zo ontstond een delta, het huidige Nederland.

Tijdens de ijstijden was het zo koud dat veel neerslag als sneeuw op het land bleef liggen waardoor de zeespiegel daalde. Ook was tijdens zo’n ijstijd de bodem vrijwel permanent bevroren en kwam er in het noorden af en toe landijsbedekking voor. Deze ijstijden werden afgewisseld door warmere tussenijstijden, vergelijkbaar met het klimaat waarin wij nu leven. Daarnaast was de bodem ook in beweging door opheffing en daling waarbij breuken in de aardkorst ontstonden, die hun uitwerking hadden op het geologisch product. Vooral smeltwaterdalen tijdens de ijstijden en de aanvoer van materiaal door de wind hebben hun stempel gezet op ons huidige landschap.

In dit landschap vond de mens al vroeg zijn weg. Mensen reageerden erop met hun verblijfplaatsen, door de wijze waarop ze hun doden ter aarde bestelden en door de wegen waarover zij zich verplaatsten. Vooral deze landschapsvormen, het reliëf en de beken én de mens krijgen aandacht in de lezing.